Fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

BANKNING ASOSIY IQTISODIY KO`RSATKICHLARINI TAHLIL QILISH

Bank riski-bank faoliyatiga ta’sir qiluvchi iqtisodiy, moliyaviy, ijtimoiy.
siyosiy, texnologik ichki va tashqi omillarga bog‘liq bo'lgan holatlar natijasida bank faoliyatiga xos bo‘lgan moliyaviy zararlar ko'rish va bank likvidligi (bank o‘z majburiyatlarini vaqtida bajarish qobiliyati)ni to'liq yoki qisman yo'qotish xavfming mavjudligidir.
Bank riski - deganda tijorat banklari va Markaziy bank faoliyatida moliya bozoridagi iqtisodiy konyukturaning o'zgarishi natijasida yiizaga keladigan zarar ko’rish xavfi tushuniladi.
Yuqoridagilarga asoslangan holda. bank riski bank faoliyatini amalga oshirish jarayonida bank mablag'larining bir qismini yo‘qotish. yoki daromad ololmaslik sharoitida ijobiy natijaga unud qilib. bank operatsiyalarini (depozit. kredit. investitsiya. valyuta) o‘tkazishdir. degan ta rif kelib ckiqadi. Bunda birinchidan, banklaming tiirli operatsiyalari, xoh u resurslar jalb qilish bilan bog‘liq operatsiya bo lsin. xoh u mablag‘larni investitsiya qilish yoki kredit berish, yuqori daromad olish maqsadida xavfli valyuta operatsiyalarini o‘tkazish bo‘lsin - bankmng barcha operatsiyalari uning ma lum bir yo‘qotislilar bilan bogliq sharoitda ekanhgmi ta kidlab o‘tish lozim. Ikkinchidan, bank doimo har bir operatsiyasi miga ijobiy natija keltirishga uniid qilgan holda bir turdagi operatsiyani amalga oshiriladi.
Bank risklarini boshqarishda bank risklarini boshqarish bo’limida ko’rib chiqishimiz mumkin va vazifalari bilan tanishamiz. Bankning kundalik faoliyati davomida, jumladan, operatsiyalarini o’tkazishida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan tavakkalchiliklarni aniqlash, ularning oldini olish, bartaraf etish, kamaytirish va ko’rilishi mumkin bo’lgan zararlarni boshqa moliyaviy vositalar orqali qoplash bo’yicha amalga oshiriladigan tadbirlar, bank va uning filiallari moliyaviy-iqtisodiy holatini tahlil qilish amaliyotlarini yaratish orqali bank faoliyatini samaradorligini oshirish, kredit portfeli holatini kuzatishlar, masofaviy monitoring orqali tavakkalchilik va xatarlarni baholash amaliyotlarini takomillashtirish tadbirlarini amalga oshiradi.

3-rasm. Bank kredit portfeli dinamikasi.

4-rasm. Bank aktivlari dinamikasi.

5-rasm. Bank kapitali dinamikasi.

6-rasm. Bank depozitlari dinamikasi.
Bankda, bank tavakkalchiliklarini baholash va me’yorlari qo’llanmasi bo’yicha o’rnatilgan parametrlarga rioya qilinish ahvolini tahlil va monitoring qilish, bank faoliyatiga bevosita ta’sir etuvchi kredit, foiz, likvidlilik, valyuta, narx(baho), kapitalni adekvatliligi kabi tavakkalchiliklar ustidan monitoring o’rnatish, bankning asosiy ko’rsatkichlarini bir-biriga monand tarzda o’sib borishini yo’lga qo’yish orqali risklarni boshqarish bo’yicha qo’yilgan talablarni bajarilishini ijro etadi. Bank aktivlarini tahlil etish asosida muammoli aktivlar doirasini belgilash, ularning holatini chuqur tahlil qilish, muammoli aktivlar bilan ishlashning samarali uslublarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etishdir.