Fe’lning uslubiy xususiyatlari. Nisbat shakllari uslubiyati reja



Yüklə 476,55 Kb.
səhifə6/10
tarix06.05.2023
ölçüsü476,55 Kb.
#108737
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
1522. NISBAT (1)

-giz, -g‘iz qo‘shimchalari jarangli undosh bilan tugagan fe’l asoslariga, -kiz, -qiz qo‘shimchalari esa jarangsiz undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shiladi. Masalan: yutqiz, ketkiz, yurgiz, turg‘iz.

  • -giz, -g‘iz qo‘shimchalari jarangli undosh bilan tugagan fe’l asoslariga, -kiz, -qiz qo‘shimchalari esa jarangsiz undosh bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shiladi. Masalan: yutqiz, ketkiz, yurgiz, turg‘iz.

ESDA SAQLANG. Ba’zan fe’l asosiga orttirma nisbat hosil qiluvchi birdan ortiq qo‘shimchalar qo‘shilishi mumkin. Masalan, o‘qit — o‘qittir, to‘ldir — to‘ldirg‘iz, yozdir —yozdirtir. Bunday holatda orttirma nisbat ma’nosi kuchayadi.

  • ESDA SAQLANG. Ba’zan fe’l asosiga orttirma nisbat hosil qiluvchi birdan ortiq qo‘shimchalar qo‘shilishi mumkin. Masalan, o‘qit — o‘qittir, to‘ldir — to‘ldirg‘iz, yozdir —yozdirtir. Bunday holatda orttirma nisbat ma’nosi kuchayadi.

O‘zlik va majhul nisbat qo‘shimchalari o‘timli fe’llarni o‘timsiz fe’llarga aylantiradi:


kiymoq – o‘timli fe’l, kiyinmoq, kiyilmoq – o‘timsiz fe’llar hisoblanadi.

Orttirma nisbat qo‘shimchalari o‘timsiz fe’llarni o‘timli fe’llarga aylantiradi:


kiyinmoq, – o‘timsiz fe’l kiyintirmoq – o‘timli fe’l
kulmoq – o‘timsiz fe’l
kuldirmoq –o‘timli fe’l

BIRGALIK NISBATI

  • Birdan ortiq bajaruvchi tomonidan birgalikda bajarilgan harakat yoki holatni ifodalaydigan fe’l shakli BIRGALIK NISBATI deyiladi. Birgalik nisbat shakli unli bilan tugagan fe’l asosiga -sh, undosh bilan tugagan fe’l asosiga esa –ish qo‘shimchasini qo‘shish orqali hosil qilinadi. Masalan: ishlashdi, kelishdi.

SOLISHTIRING


Yüklə 476,55 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin