Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
27
2. Suli doni rangi 2 xil gen ta`sirida irsiylanadi. Ulardan biri donning
qora ikkinchisi kulrang
bo`lishini ta`minlaydi. Qora rang hosil qiluvchi gen, kulrang hosil qiluvchiga nisbatan dominant
hisoblanadi. Mazkur genlar retsessiv holda sulining oq bo`lishiga olib keladi, seleksioner qora
sulini o`z o`zi bilan chatishtirganda, naslda 1205 ta qora, 306 ta kulrang, 99 ta oq donli sulilar
hosil bo`lgani aniqlandi. Tajribada ishtrok etgan ota ona organizmi genotipi hamda
chatishtirishdan hosil bo`lgan duragaylardagi fenotipik nisbatni aniqlang.
F1 dagi ajralishlar nisbatini aniqlash uchun, olinga har bir xil formani eng kam sonli formalar
soniga bo`lamiz:
1205/99=12 306/99=3 99/99=1
b) Olingan javoblar, chatishtirishda kuzatilgan fenotipik nisbatni
belgilaydi yani, 12:3:1.
a) 12:3:1 nisbat kuzatilishi uchun faqatgina AaBb genotipli organizmlarni o`zaro chatishtirish
kerak.
Mustaqil yechish uchun.
1
.
Otlar junining kulrang belgisi ikki xil noallel dominant gen ta`sirida rivojlanadi. Ularda B qora,
b malla junning rivojlanishiga sabab bo`ladi. Boshqa xromosomada joylashgan I geni esa B va b
genlar funksiyasini susaytiradi. Gomozigota kulrang biya bilan malla junli ayg`ir
chatishtirilganda F1 da kulrang otlar hosil bo`lgan. Ular o`zaro chatishtirilganda F2 da 12 ta
kulrang, 3 ta qora va 1 ta malla junli otlar hosil bo`lgan. Chatishtirishda ishtrok etgan biya va
ayg`irni, F1 va F2 duragay otlarni aniqlang.
2. Tovuqlar patining rangli bo`lishi C geniga bog`liq. Bu genning retsessiv c alleli oq rangni
yuzaga chiqaradi. Boshqa xromasomada joylashgan I geni, C ustidan ingibitorlik qilib, oq rangni
yuzaga chiqaradi. i geni esa, belgilarga ta`sir etmaydi. Quyidagicha genotipli tovuq va xo`rozlar
chatishtirilsa, F1 tovuqlarning pati qanday rangda bo`ladi? IiCc x iicc; IiCc x IiCc; IiCc x IICC
3.
Qovoq mevasining oq rangi-A,
sariq rangi-B, yashil rangi b genlari bilan belgilanadi.
A gen
dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi genotipga ega organizmlar chatishtirilsa
qanday fenotipli organizmlar hamda qanday fenotipik nisbat hosil bo`ladi? a) aaBB x aabb b)
AABb x aabb c) AaBB x Aabb d)AaBb x aabb e) Aabb x AaBB f)AaBb x Aabb
4. Qovoq mevasining oq rangi-A, sariq rangi-B, yashil rangi b genlari bilan belgilanadi. A gen
dominant ingibitor vazifasini bajaradi.Qanday chatishtirish natijasida 50% yashil, 50%
sariq
o`simliklar hosil bo`ladi? Ikkita sariq rangli qovoqlar chatishtirilib, 3:1 nisbat olinganda qanday
genotiplilar chatishtirilgan?
5.Xirzutum turiga mansub bo`lgan go`za o`simligida chigitning tuksiz bo`lishi retsessiv holda
nasldan naslga o`tadi. Uning dominant alleli tukli chigit hosil bo`lishini ta`minlaydi.
Boshqa
xromosomada joylashgan dominant ingibitor gen ta`sirida ham, tuksizlik yuzaga chiqadi.
Tajribada, tuksiz geterozigota go`za bilan, tukli digomozigota g`o`za chatishtirilgan. Olingan
avloddagi fenotipik nisbatni hamda keyinchalik ajralish kuzatilishi mumkin bo`lgan genotiplar
necha foizni tashkil etishini aniqlang.
6. Sachratqi mevasi rangining sariq bo’lishi to'q sariq bo‘lishi ustidan chala dominantlik qiladi.
Geterozigotalar mevasining rangi oraliq bo‘ladi. Meva rangining yuzaga chiqishi ikkinchi juft
dominant genga bog'liq. Uning retsessiv alleli ingibitorlik vazifasini bajarib, meva rangining oq
bo’lishiga olib keladi. Tajribada seleksioner olim tomonidan sachratqi mevasining rangi oraliq
bo‘lgan digeterozigota o'simliklar o‘zaro chatishtirilishi natijasida avlodda 960 ta o'simlik olingan
bo‘lsa, to‘q sariq mevali o‘simliklar sonini aniqlang.
D) 180
Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
28
7. Sachratqi mevasi rangining sariq bo’lishi to'q sariq bo‘lishi ustidan chala dominantlik qiladi.
Geterozigotalar mevasining rangi oraliq bo‘ladi. Meva rangining yuzaga chiqishi ikkinchi juft
dominant genga bog'liq. Uning retsessiv alleli ingibitorlik vazifasini bajarib, meva rangining oq
bo’lishiga olib keladi. Tajribada seleksioner olim tomonidan sachratqi mevasining rangi oraliq
bo‘lgan digeterozigota o'simliklar o‘zaro chatishtirilishi natijasida avlodda 960 ta o'simlik olingan
bo‘lsa, necha % o’simlik keying avlodda ajralish bermaydi.
Dostları ilə paylaş: