Geologiyasi

7.22 rasm. Qatlam suvlari
a – suv; b –
neft; v – gillar. Suvlar: 1 – grunt suvi
(bosimsiz suv); 2 – neftli gorizontning
ustida joylashgan suv (ustki bosimli suv);
3 – shekka chegara oldi zonasi suvi (ostki
shekka bosimli suv); 4 – neftli gorizontga
nisbatan pastda joylashgan suv (ostki
bosimli suv); 5 – ostki suvlar; 6 – sbros
bo’yisha Chuqurlikdan shiqadigan suv, 7
– oraliq suv; 8 – ustki shekka suv; N –
sath shuqurligi; h bosim

---

---

182
7.23-rasm. Neft-gaz konlaridagi er osti 

suvlarining 
yotish 
sharoitlari 
sxemasi
(M.A.Jdanov bo’yisha): I – neft; II – suv; III –
gil qatchalari; 1 – pastki shekka suvlar; 2 –
ostki suvlar; 3 – oraliq suvlar; 4 – yuqori
shekka suvlar; 5 – yuqori suvlar; 6 – pastki
suvlar; I.O. – ishlatish ob’ekti
Neft olish jarayonida odatda neftlilik
chegarasi siljib boradi. Neft konini oqilona
ishlatish uchun neftlilik chegarasini bir
me’yorda siljitish maqsadga muvofiq.
Neftlilik chegarasi bir tekisda siljimagan
taqdirda suvlanish tillari tarkib topadi va
bunday holat suv bilan ushlanib qolgan,
yakka-yakka
tegilmagan
neft
qoldiqlarining hosil bo’lishiga olib keladi
(7.25-rasm). Neftlilik chegarasining bir
tekisda siljimasligi qatlamning geologik
tuzilishini har xilligiga (ayniqsa uning o’tkazuvchanligi bo’yicha), qatlamdan
suyuqlik chiqarib olish usuliga va sh.o’.larga bog’liq.
Qatlam osti suvlari mavjud bo’lganda (neftlilik chegarasi faqat qatlamning ustki
qismidan o’tganda) qatlamni ochishda suv-neftli tutash yuza quduq bilan kesib
o’tilmasligi (quduqning tubi shu tutash yuzaning yuqorisida bo’lishi) kerak. Agar
quduq suv-neftli tutash yuzasini kesib o’tkunday bo’lsa, quduqning ishlashida suv
chiqadigan konuslar tarkib topadi (7.26-rasm, a). Agar qatlamning tarkibida (ayniqsa
uning ostki qismida) gilli qatchalar bo’lsa, suv chiqadigan konuslarni bartaraf etish
uchun quduq tubi sementlanadi (7.26-rasm, b). Ba’zi paytlarda qatlamning tag
qismida gilli qatchalar mavjud bo’lganda suvlanish konuslari mutlaqo paydo
bo’lmaydi.
Ishlatish ob’ekti chegarasida ma’lum darajadagi qalin suvli qatlam bo’lsa
(interval suvlar) quduq tanasi tubidan og’zigacha sementlanadi, so’ngra
mustahkamlash quvurlari birikmasi qatlamning
neftli qismida teshiladi.