Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

avtoritar uslubga
asoslanishi. Bunda oilada ota-
onaning obro’si hal qiluvchi rol o’ynaydi. Oilada shaxslararo munosabatlarda teng 
xuquqlilik erkin xatti-xarakat qilish tashabbuskorlik, bolalarning yurish-turishi, 
xatti-harakati imkon qadar cheklab qo’yiladi. Ota-ona tomonidan tarbiyaviy ta’sir 
o’tkazishning asosiy metodi jazolashdan iborat bo’lib qoladi. Buning natijasida 
farzandlarda ota-onaga yaqinlik, mehr hissi asta-sekin yo’qola boshlaydi. 
Keyinchalik bu tuyg’u farzandlarning ota-onadan uzoqlashishi, begonalashishiga 
sabab bo’ladi. Oilaviy munosabatlar bolalarni qoniqtirmaydi. Buning natijasida 
ular odamovilik, tortinchoqlikni o’zlashtira boshlaydilar. Avtoritar uslubga 
asoslangan munosabatlar odatda qo’rqoq va irodasiz shaxslarning shakllanishiga 
olib keladi. 
2. Oilaviy munosabatlarning 
anomal uslubga
asoslanishi. Bu kabi oilalarda 
oilaviy nizo o’zaro ajralishlarning asosiy manbai sanaladi. Oila a’zolari o’rtasidagi 

---

81 
munosabatlar anomal uslubga asoslanuvchi oilalar sirasiga asosan ota-ona yoki 
ulardan biri ichuvchi yoki giyohvand bo’lgan oilalar kiradi. Oiladagi anomal holat 
farzandlarning osoyishta yashashi va o’qishi uchun imkon bermaydi. Mazkur 
oilalarda hukmron bo’lgan muhit ta’sirida bolalarda asabiylik, xudbinlik, ota-onani 
hamda oilaning boshqa a’zolarini hurmat qilmaslik, mensimaslik, bo’ysunmaslik, 
kelishmovchilik kabi salbiy sifatlar shakllanadi.
3. Oilaviy munosabatlarning 
liberal uslubga
asoslanishi. Farzand tarbiyasiga bu 
xildagi munosabatda bo’ladigan oilalarda tashqaridan qaraganda murosasizlik, 
ko’ngilchanlik, iliq psixologik iqlim, ruhiy barqarorlik hukmrondek ko’rinadi. 
Aslida esa “liberallik” oiladagi har qanday vaziyat beandishalik bilan hal etiladi. 
Buning oqibatda bolalarning irodaviy sifatlari zaiflashib, ikkiyuzlamachilik, 
o’zgalar bilan murosa qila olmaslik, kelishmovchilik kabi sifatlari shakllanib 
boradi. 
4. Oilaviy munosabatlarning