Hastalar için bilgilendirme
Hastalık Resimleri
Bel ve Sırt Ağrıları
Rheumaliga Schweiz
Ligue suisse contre le rhumatisme
Lega svizzera contro il reumatismo
Impressum:
Yazar
Dr. med. Manuel Klöti, Rheumatologie Hirslanden
Klinik St. Anna, Luzern
Çalışma grubu Dr. med. Adrian Forster, Klinik St. Katharinental, Diessenhofen
Dr. med. Jörg Jeger, Luzern
Dr. med. Thomas Langenegger, Zuger Kantonsspital
Sayfa düzeni
Wirz Identity AG, Zürich
Realizasyon
www.alscher.ch
Kapaktaki Hansueli
Trachsel
Fotoğraf
Yayımlayan
© by Rheumaliga Schweiz, 2005
1. Baskı 2008
Uzmanlık ve parasal destek:
i
ges
İçindekiler
Giriş
Bel ve sırt ağrıları hangi aralarla gelir?
Akut ve kronik bel ve sırt ağrıları arasında ne fark vardır?
Bel ve sırt ağrılarının nedenleri nelerdir?
Bel ve sırt ağrılarının nedenleri ne zaman ve nasıl aydınlatılmalıdır?
Bel ve sırt ağrıları için tahmin yürütmek mi? Çoğu zaman iyi!
Akut bel ve sırt ağrıları nasıl tedavi edilir?
Kronik bel ve sırt ağrıları nasıl tedavi edilir?
Sırt ağrıları ve spor
Belkemiği ameliyatı ne zaman gereklidir?
Belkemiğine perçin takılması
Kronik bel ve sırt ağrılarıyla yaşamımı nasıl sürdürebilirim?
Bana kim yardımcı olur?
Sırt ağrıları konusunda bazı gerçekler
Romatizma Merkezi (Rheumaliga)
«forum |
R
»
dergisi
Küçük sözlük
Başvuru kaynakları
Yararlı adresler
4
5
6
8
11
12
13
14
16
17
17
18
19
20
21
21
22
25
26
4
Giriş
Bel ve sırt ağrıları pek çok insanın
başından geçen üzücü bir olaydır ve
ev doktoruna başvurma nedenleri
arasında en ön sıralarda yer alır. Bel
ve sırt ağrıları daha çok bel omurla-
rında ortaya çıkar, ama boyun ve sırt
omurlarında da görülebilir.
Sürelerine göre bel ve sırt ağrıları iki
bölüme ayrılabilir: Akut bel ve sırt
ağrıları birkaç günle birkaç hafta
arasında sürer. Kronik ağrılar ise ay-
lar boyunca, dahası yıllarca sürebilir.
Neyse ki bu kategoride ağrıların bu
kadar uzun sürmesine seyrek rast-
lanır. Yine de rahatsızlık hallerinde,
çok sayıda bıktırıcı doktor ziyaret-
leri, kontroller ve terapi seanslarıyla
büyük sıkıntılara yol açar. Ayrıca
düşkırıklığı yaşanır, bazan insan ken-
dine ve kaderine lanet eder, dahası
bir çok kişi hastalarını anlamayan
ve onlara yardım edemeyen doktor
ve terapistlerden umudunu kesebi-
lir. Kronik bel ve sırt ağrıları, erken
emekliliğin önde gelen nedenleri
arasındadır. Bu rahatsızlıktan dolayı
malulen emekli olanların sayısındaki
artış, son zamanlarda medyanın yay-
gın ilgisine yol açmıştır.
Bel ve sırt ağrıları bir rahatsızlık be-
lirtisidir, ama belirtinin asıl kaynağı
hakkında belirli bir ipucu vermez.
Tıp alanındaki bütün ilerlemelere
karşın, ağrı nedenlerinin kesin ta-
nımının çoğu zaman yapılamıyor
oluşu, biraz garip değil mi? Aşınma,
omurlar arasındaki esnek doku-
nun zedelenmesi ya da omurgada
çarpılma («kamburlaşma») gibi du-
rumlar, ağrıların ortaya çıkmasında
etkili olabilir, ama genel olarak ele
alındığında, bel ve sırt ağrılarının
doğuşunda ve açıklanmasında rolleri
çok azdır.
5
Bel ve sırt ağrıları hangi aralarla gelir?
rın büyük bölümü ya kendiliğinden
kesilmekte ya da uygun bir terapi
sonucunda dindirilmektedir. Hastala-
rın yaklaşık üçte biri ağrıların zaman
zaman yeniden gelmesinden yakın-
makta, ancak bunların çok azında
ağrılar günlük yaşamı sürekli olarak
sınırlandırmaktadır.
İnsanın evriminde «dört ayak»tan iki
ayak üzerinde yürümeye geçişin belli
bir bedeli olmuştur. Sırt ağrıları gün-
lük yaşamın normal bir parçasıdır
ve her türlü yardımcı teknik araçlara
ve iş yaşamında bedensel yükün
Bel ve sırt ağrıları hangi
aralarla gelir?
Bel ve sırt ağrıları muayenehane-
lerde en sık rastlanan şikayetler
arasındadır. Çeşitli araştırmalar gös-
termiştir ki, insanların yüzde 80'i en
az bir kez bel ya da sırt ağrısı çekmiş
ve üçte biri de son yirmidört saat
içinde bu ağrıyı hissetmiştir. Ağrıla-
Bel ve sırt ağrıları, doktora başvurma
nedenleri arasında en ön sıralarda
yer alır.
Yetişkin bir insanın omurgası dört
bölüme ayrılır:
1) Boyun omurları (Bo.O),
2) Sırt omurları (SO),
3) Bel omurları (Be.O),
4) Kuyruksokumu omurları.
Yandan görünüş.
➊
➋
➌
➍
Akut ve kronik bel ve sırt ağrıları
arasında ne fark vardır?
6
azalmasına rağmen, sırt ağrılarımız
eskisinden daha az değildir.
Açıktır ki, sadece ağır iş koşulları
değil, şikayetle ilgili anlayışımız ve
davranışlarımız da belirli bir rol oy-
namaktadır. Ayrıca beden yapımız,
modern çağların otomobil, asansör,
yürüyen merdiven vb konforuna ya
da büro sandalyesinde hareketsiz
oturmaya ancak kısmen uygun-
dur. İyi işleyebilmesi için, vücudun
normal hareket ve yüklere ihtiyacı
vardır.
Omurgamız vücudun ana eksenini
oluşturur. Omurga, yönetici organ
olan kafamızı taşır ve ayrıca içinde
her türlü iletişimi sağlayan omurilik
ve ona bağlı sinir kökleri yer alır. Ke-
mikler, kaslar, bağlar, sinirler her ha-
rekette şaşırtıcı bir eşgüdüm içinde
kesintisiz olarak çalışır. Böylesi bir
yapıda her an bir aksaklığın ortaya
çıkabilir olması ve bunun nedeninin
çok karmaşık olabilmesi, kimseyi
şaşırtmaz.
Akut ve kronik bel ve
sırt ağrıları arasında ne
fark vardır?
Bel ve sırt ağrıları, sürelerine göre
«akut» ve «kronik» diye ikiye ayrılır.
Süre tanımlamasında her zaman bir-
lik yoktur. Lumbago ağrılarında altı
haftanın altındaki süreler akut, daha
uzun süreler kronik kabul edilir. Kimi
zaman yarı-akut sırt ağrılarından da
söz edilir – bunlarda ağrı süresi altı
ile oniki hafta arasında tanımlanır.
Kliniklerdeki sınıflandırmalarda
böyle kesin tanımlanmış süreler
fazla belirleyici değildir. Çok daha
önemli olan şey rahatsızlığın seyri ve
eğilimidir. Bir kaç hafta içinde yavaş
yavaş dinen ağrılar, akut kabul edilir
– dahası bu süre yedi sekiz haftaya
kadar uzasa bile.
Boyun ağrıları da «akut» ve «kro-
nik» diye ikiye ayrılır. Lumbago ağ-
rılarına göre genelde daha yavaş bir
iyileşme söz konusudur ve süresi iki
üç aya kadar uzayabilir.
Akut ve kronik bel ya da sırt ağrıla-
rının ayırt edilmesi, daha başka mu-
ayene ve incelemelerin gerekli olup
olmadığının önemli ölçütlerinden
biridir. Terapili ya da terapisiz, şiddeti
azalmadan ya da artma göstererek
altı haftadan fazla süren lumbago
ağrıları, aile doktoru ya da bir uz-
man tarafından incelenmeli ve teşhis
konulmalıdır. Boyun ağrıları için de,
yaklaşık iki üç aydan sonra aynı ku-
rallar geçerlidir. Bu konudaki istisna-
lardan daha sonra söz edeceğiz.
Omurga yaşam boyunca büyük
rahatsızlıklara «katlanır».
Akut ve kronik bel ve sırt ağrıları arasında ne fark vardır?
7
Unutmayalım ki, sağrı bölgesindeki
akut ağrılar, yüzde 80-90 oranında
kendiliğinden ya da terapi sayesinde
geçmektedir – röntgeni çekilmiş olsa
da, olmasa da.
Bel ve sırt ağrılarının
nedenleri nelerdir?
Sırt ağrılarının nedeni olarak en sık
gösterilen etmenler, organlardaki
bozulmaya yönelik değişmeler
(örneğin omur eklemlerindeki aşın-
malar) ve iskelet bozukluklarıdır.
Özellikle kuyruk sokumu bölgesin-
deki küçük omurların eklemlerinde
(faset eklemler), diz ve kalça eklem-
lerindeki iltihaplara benzeyen ağrılar
oluşur.
İskelet bozuklukları başlıca basık
ve düz sırt ya da yuvarlak (kambu-
rumsu) sırt görünümünde ortaya
çıkabileceği gibi, Omurganın yana
yatması (skolyoz) biçiminde de
Normal bir
omurganın
röntgen resmi:
soldaki önden
görünüş, sağ-
daki yandan
görünüş.
Bel ve sırt ağrılarının nedenleri nelerdir?
8
Omurlar arasındaki kıkırdağımsı
maddeyi (disk) gösteren omur kesiti
ve iki 'disk kayması' olayı: Diskin iç
tarafındaki «yumuşak» bölüm dışarı
taşar ve 1) omurilik kanalına,
2) sinir köklerine baskı yaparak
sıkışma yaratır.
➊
➋
Bel ve sırt ağrılarının nedenleri nelerdir?
9
görülebilir. Çoğunlukla bu tür bo-
zulmalar, tahmin edildiğinden daha
az rol oynarlar. Sadece ileri derece-
lerinde ya da bir başka hastalığın da
katılmasıyla, ağrıların gerçek nedeni
haline gelirler.
Kronik ağrıların oluşumunda sos-
yal ve mesleki durumlar büyük rol
oynar. İşyerindeki stres ve sıkıntının
yanı sıra, rahatsız çalışma biçimleri
ve sigara dumanı da – bünyesel
olarak herhangi bir temel zarar sap-
tanamadan – sırt ağrılarının kronik-
leşmesine yol açar.
Omurganın bel bölgesinde görülen tipik bozulmalar:
1) Kemikte toka biçiminde (Knochenspange) oluşumlar, 2) küçük omurların
eklemlerinde artrozlar – ileri derecelerinde bile ağrı vermeyebilirler,
3) omurlar arasındaki disklerin incelmesi
Omurga kambu-
rumsu biçimde de
gelişebilir: Omur-
gası aşırı çarpılarak
kamburlaşmış bir
hasta.
➋
➊
➌
Kimi zaman diskteki hasarlar da bel
ve sırt ağrılarına yol açabilir. Ama
sağlıklı pek çok insanın röntgen
filmlerinde disk hasarları saptandığı
halde, hiçbir ağrı duymamaları şaşır-
tıcıdır. Araştırmalara göre, insanların
yaklaşık yüzde 40'ında disk hasarı
bulunmakta, ama kendileri bunun
farkına varmamaktadır. Ender rastla-
nan bazı durumlarda, disk kayması
(bel fıtığı), sinir köklerine fazla yakın
olması yüzünden ağrıların bacağa,
kola doğru yayılmasına yol açmakta,
dahası bazı kasları zayıflatmaktadır.
Bu gibi olaylarda mutlaka doktor
tedavisi gerekir.
Omurga ile karın organlarının bir-
birine yakın olmaları yüzünden,
iç organlardan birindeki (örneğin
pankreastaki) hastalık, ender olsa
da, sırta vurabilmekte ve kendini
bel ya da sırt ağrısı biçiminde gös-
terebilmektedir. Şüpheli durumlarda
doktor, olası pek çok başka nedeni
elemelidir. Böylece örneğin kemik
erimesi hastalığı, omurlarda çökün-
tülere yol açabilir ve iltihaplanma
giderek omur aralarındaki disklere
kadar sıçrayabilir. Bu durum bir dizi
iltihaplı romatizma rahatsızlıklarına
yol açabilir ki, bunların en tanınmışı
Bechterew hastalığıdır (Spondylitis
ankylosans). Virüs ve bakteriler de
disklerde iltihaba yol açabilir, özel-
likle şeker hastalığına (Diabetes
mellitus) yakalanmış kişilerde bu
risiko söz konusudur. Sadece istisna
olaylarda belirli kanser türleri me-
tastaz yaparak omurgaya sıçrayabil-
mektedir.
Demek ki bel ve sırt ağrılarının özel
nedenlerinden söz ediyoruz artık.
Özel bel ve sırt ağrıları enderdir ve
böyle durumlarda çoğu zaman ek
belirtiler bulunur.
Bel ve sırt ağrılarının nedenleri nelerdir?
10
Bel ve sırt ağrılarının
nedenleri ne zaman ve
nasıl aydınlatılmalıdır?
İsviçre'de ve pek çok başka ülkede,
sırt ağrılarının en anlamlı biçimde
nasıl aydınlatılacağı konusundaki
görüşler toparlanarak olgunlaştırıl-
mıştır. Giriş bölümünde belirtilen,
akut ve kronik ağrılar diye devam
etme sürelerine göre yapılmış sınıf-
landırma oldukça açıklayıcıdır.
Biliyoruz ki çoğu durumda, akut
diye nitelenen lumbago ağrıları,
terapi uygulansın uygulanmasın,
birkaç gün sonra kendiliğinden
azalmakta ya da bütünüyle kay-
bolmaktadır. Bu yüzden, haftalarca
süren sırt ağrıları (iyileşme eğilimini
dikkate alarak yaklaşık dört ile altı
hafta arası) genelde ek bir muayene
ve incelemeyi gerektirmez. Ama
başka belirtiler de ortaya çıkmışsa,
bu kurala uyulmamalıdır: örneğin
nedeni belli olmayan ateş, geceleri
gelen ağrılar, ağrıların bacağa yayıl-
ması, yürümede çekilen güçlükler,
kaza sonrası durumları, nedeni belli
olmayan zayıflamalar ya da genel
durumun kötüleşmesi gibi. Şüpheli
durumlarda doktora başvurulması
tavsiye edilir.
Doktor, gerekli olan başka aydın-
lanma araçları konusunda size bilgi
verir ve daha çok da sakince bekle-
meyi tavsiye edebilir. Röntgen çek-
tirmenin çoğu zaman fazla bir yararı
olmaz, bu yüzden röntgen olayına
ihtiyatlı yaklaşmak gerekir.
En geç dört ya da altı hafta sonra
daha ayrıntılı bir muayene gerekli
olur ve doktorunuz sizi belki de bir
eklem hastalıkları (romatizma ya da
ortopedi) uzmanına gönderecektir.
Ek bir röntgen çekiminden önce
ayrıntılı bir klinik muayenesi mut-
laka gereklidir. Haklı bir gerekçeye
dayanmayan röntgen filmleri, bilgi-
sayar tomografileri (CT) ve manyetik
dalga tomografileri (MRI) olsa olsa
hastayı gereksizce huzursuz eder.
Omurgada aşınma ve disk kayması
(bel fıtığı) gibi olayların görülmesi
aslında normaldir ve bunlar her za-
man ille de ağrıyla bağlantılı değildir.
Röntgen filminde ya da manyetik
dalga tomografisinde (MRI) böyle bir
görüntü çıksa bile, ağrının gerçek
nedeni o olmayabilir. Bir bulgunun
klinik açıdan önemli olup olmadığı,
bazan ancak çok dikkatli inceleme-
lerden sonra anlaşılabilir.
Bel ve sırt ağrılarının nedenleri ne
zaman ve nasıl aydınlatılmalıdır?
11
Bel ve sırt ağrıları için tahmin yürütmek mi?
Çoğu zaman iyi!
12
Bel ve sırt ağrıları için
tahmin yürütmek mi?
Çoğu zaman iyi!
Bel ve sırt ağrısı olaylarının yüzde
80'inden fazlasında, ağrılar en fazla
altı hafta sonunda kendiliğinden ya
da terapi sayesinde hafifleyip din-
mektedir. Deneylere göre olayların
yaklaşık yüzde 10'unda ağrıların
yeniden başlaması söz konusu ol-
makta, ve ağrılar giderek çalışmayı
ve boş zaman etkinliklerini engel-
leyebilmektedir. Sadece az sayıda
hastada klasik tedavi yöntemleri hiç
ya da hemen hemen hiç etkili olma-
yabilir. Genellikle bu tür hastaların
büyük çoğunluğunda ağrıya yol
açacak özel nedenler de bulunmaz.
Omurgadaki aşınma ve çarpılmalar
ikinci derecede rol oynar. Yaşam
biçimi ve işyerindeki belirli durumlar,
sözü edilen müzminleşmeyi pekişti-
rebilir. Böylece korunma, sakınma,
artan ağrılar ve azalan özgüven
arasında gidip gelen bir kısırdöngü
başlar. Korunma ve sakınmanın
artması, bedensel güç ve kondisyo-
nun azalmasına ve çoğu zaman kilo
almaya yol açar. Omurga günden
güne daha güçlü bir kas yapısının
eksikliğini duyar. Artık bir hamlık
ve idmansızlıktır söz konusu olan.
Ancak yaşama alışkanlıklarındaki
bir değişiklik (daha fazla hareket,
spor ya da kas geliştirme cimnastiği,
daha fazla etkinlik) kısır döngüyü
kırmayı sağlayabilir.
Akut bel ve sırt ağrıları nasıl tedavi edilir?
13
Akut bel ve sırt ağrıları
nasıl tedavi edilir?
Bir çok bel ve sırt ağrısı olayında
zararsız kas gerilmeleri ve kramplar
görüldüğü için, klasik ev ilaçları ve
tedavi yöntemleri olan sıcak banyo,
soğuk ya da sıcak kompres, ro-
matizma merhemleri, gevşetici bir
yürüyüş ya da idman, çoğu zaman
işe yarar. Doktorunuz size ağrıların
derecesine göre, ağrıkesici ya da
kas gevşetici ilaçlar yazar, bir iğne
yapar, hareket tedavisi uygular ya da
sizi bir Chiropraktikere (Şiropraktik
uzmanına), fizyoterapiste gönderir.
Sırt ağrıları genellikle kısa zamanda
terapili ya da terapisiz hafifleyip ke-
silmektedir.
Günlük yaşamdaki normal etkinlikle-
rin sürdürülmesi en önemli noktadır
ve sadece çok özel durumlarda ya-
takta kalmak gerekir. Günümüzde
bilinmektedir ki, yatakta kalıp
dinlenmek, ağrıları azaltacağına
şiddetlendirdiği gibi iyileşmeyi de
geciktirmektedir. Hastalık raporu
alıp evde kalmak bu nedenle sadece
özel durumlarda gereklidir ve kısa
süreli olmalıdır.
Düzenli olarak yapılan sırt idmanları,
kas geliştirme çalışmaları, düzenli
spor, evde ve işyerinde sağlığa uy-
gun ve vücuda zorlamayan bir çevre
düzeni kurmak gibi önleyici ted-
birler, sakin bir kafayla konuşulup
kararlaştırılmalıdır. Bunlar durumun
daha kötüleşmesini önler. Sakınma
ve korunma, hızla kondüsyon kay-
bına yol açmaktadır. Günümüzde
bedensel kondüsyonu yükseltmek
için, grup içinde ya da tek başına,
zevk alarak idman yapılabilen fitness
merkezleri hemen her yerde bulun-
maktadır.
Romatizma Merkezi (Rheumaliga)
İsviçre'nin her yerinde çeşitli kurs
olanakları sunmaktadır:
• Nordic Walking
(kuzeyli tarzı yürüyüş)
• Aquawell (su cimnastiği)
• Aquacura (tedavi amaçlı su
cimnastiği)
• Active Backademy
(sırt cimnastiği)
Daha fazla bilgi için telefon:
044 487 40 00 ya da internet
adresi: www.rheumaliga.ch.
ağrıkesici ve ağrıyı önleyici ilaçlar,
işyeri koşullarıyla ilgili ayrıntılı bilgi
edinme, uygun çevre ve çalışma
düzeni (ergonomi) önlemleri, gün-
lük yaşamda omurgayı koruyacak
hareketler konusunda bilgilendirme,
bel ve sırt sağlığı okulu, psikolojik
yardım, muayene amaçlı iğneler ve
başka önlemler. Edilgin tedavi ön-
lemlerinden olan masaj ya da çeşitli
çamur banyoları sadece tamamlayıcı
tedavi olarak uygulanır.
Çeşitli terapilerin uygun bir bile-
şimi, ağrıların azaltılmasını ve her
şeyden önce de genel kondüsyona
yeniden sahip olmayı sağlamalıdır.
Kondüsyon sorunu, ağrıların nede-
nini umutsuzca araştırmaktan daha
önemlidir. Bedensel hareketsizlik
kısa zamanda gövde, kol ve bacak
kaslarında zayıflamaya, genel kon-
düsyonun kötüleşmesine ve kişinin
iş yapabilme gücüne olan özgüve-
ninin kaybolmasına yol açar. Korku
ve çekingenlik çoğu zaman gün-
delik davranışları ve iş verimliliğini,
fizik ağrılardan daha fazla etkiler.
Sakınma, korunma ve dinlenmeye
yönelik iyi niyetli tavsiyeler ters tepki
yapar. Ağrı ile korunma arasında bir
kısır döngü oluşur. İyileşmek, günlük
Düzenli olarak hareket etmek kronik
bel ve sırt ağrılarını önler ve ayrıca
insana zevk de verir.
Kronik bel ve sırt ağrıları
nasıl tedavi edilir?
Haftalar, aylar süren sırt ağrılarında
doktor muayenesi ve tedavisi vaz-
geçilmezdir. En geç bu aşamada bir
uzmanın (romatizma, ortopedi uz-
manı) görüşü de alınmalıdır.
Öncelikle kas zayıflaması tehlike-
sine karşı önlem alınmalıdır: Tedavi
programı hastanın sağlık sorunlarına
uyacak biçimde hazırlanır ve aşağı-
daki önlemleri içerebilir: Fizyoterapi,
Kronik bel ve sırt ağrıları
nasıl tedavi edilir?
14
Foto
ğ
raf: Markus Zimmermann
yaşama yeniden katılmak demektir,
ondan sakınmak değil.
Süregiden muayene ve incelemeler
sonucunda bünyede gözle görülür
bir değişme bulunursa – örneğin
ileri derecede hasar görmüş ya da
ucu dışarı taşmış bir disk, omurlar-
dan birinde büyük bir kırık – bir uz-
mana (romatizma uzmanı, nöroloji
operatörü, omurga ortopedisti) baş-
vurulmalıdır. Ameliyat konusunu iyi
düşünmek gerekir, varolan ağrıların,
saptanan hasarlardan kaynaklandı-
Etkin durumda kalmanın pek çok yolu vardır. Suda yapılan fitnes hareketleri
eklemleri sağlamlaştırır ve kasları kuvvetlendirir. Romatizma Merkezi
(Rheumaliga) su cimnastiği «Aquawell» ve tedavi amaçlı su cimnastiği
«Aquacura» olanakları sunmaktadır.
ğından emin olunmalıdır. Ama hiçbir
ağrısı olmayan pek çok kişide de
belirli bir belirtiye yol açmamış omur
aşınması ya da bel fıtığı olayları gö-
rülebilir ve bu nedenle doğal olarak
ameliyat edilmeleri de gerekmez.
Her çeşit ağrı ameliyatla giderile-
mez. Hele özünde stresten ve ma-
nevi yüklerden kaynaklanan ağrılar
için özellikle geçerlidir bu. Duruma
göre farklı tedavi seçenekleri dikkate
alınmalıdır: Doktorunuzdan bu ko-
nuda bilgi isteyin.
Kronik bel ve sırt ağrıları nasıl tedavi edilir?
15
Duruma uygun olarak öncelikle
ayakta tedavi denenmelidir. Ağrı-
ların şiddetli olması ve/ya da uzun
süreli çalışamazlık durumunda ise,
hastanın uzman bir rehabilitasyon
kliniğine yatırılarak çok yanlı incele-
meden geçirilmesi (interdisziplinäre
Rehabilitation) tavsiye edilir. .
Sırt ağrıları ve spor
«Spor» konusunda anlayışlar farklı
farklıdır. Sırt ağrısından bağımsız
olarak bakıldığında, sportmen ol-
mayan az hareketli tipler yorucu,
terletici etkinliklere burun kıvırırken,
spora aşırı düşkün olanlar, harekete
doymazlar. Gerçek herhalde,aşırılığa
ve belli kalıplara girmeyen «altın
orta»dadır.
Spor sayesinde dayanıklılık, eş-
güdüm, kuvvet ve çeviklik yetileri
geliştirilebilir. Kondüsyonsuzluk ve
kaslardaki dengesizlik giderilebilir.
Spor yaşama sevincini yükseltebilir,
günlük yaşamdaki kaygılardan uzak-
laştırabilir ve bu sayede belki kronik
ağrıları da dindirebilir.
Akut bel ve sırt ağrılarının ortaya
çıkması durumunda, doktorunuzun
tavsiyesini de alarak, spora kısa bir
süre ara verin. Kronik ağrılarda ise,
o ana kadar yapmakta olduğunuz
spor etkinliğinden, hele bunu bir
grup içinde ve zevk alarak da yapı-
yorsanız, kural olarak vazgeçmeyin.
Kısa süreli ama sık yapılan idman-
lar, ağır ve yorucu ama düzensiz
idmanlardan daha değerli ve daha
yararlıdır. Spor yaptıktan sonra her
seferinde daha fazla ağrı hissedi-
yorsanız, doktorunuza başvurup
bilgi isteyin. Snowboard gibi ağır
ve moda sporlar, belinize aşırı yük
bindirebilir. Yine de iyi bir teknik
ve antreman, size pek çok olanak
sağlayabilir. Oyun sevinciyle yapılan
spor idealdir, bundan sakın vazgeç-
meyin!
Sırt ağrıları ve spor
16
Belkemiği ameliyatı ne zaman gereklidir?
Belkemiğine perçin takılması
17
Belkemiği ameliyatı ne
zaman gereklidir?
Bel ve sırt ağrısı çeken hastalardan
pek azı için belkemiği ameliyatı
gereklidir. Yaygın olarak bilinen
belfıtığı ameliyatı bile, ancak diskin
sarkan ucu sinirlerin etkinliğini sı-
nırlayacak ölçüde baskı yaptığı tak-
dirde gerçekleştirilmelidir. Bu baskı
kendini, kol ve bacaklardaki ağrılar,
bazan da kol ve bacak kaslarındaki
uyuşma ve/ya da zayıflık biçiminde
belli eder (Kollar boyun omurların-
daki, bacaklar ise bel omurlarındaki
disk baskısından etkilenir). «Yal-
nızca» ağrı varsa, klasik tedavi yön-
temleri sonuna kadar denenmeli,
ancak bunlardan sonuç alınamadığı
takdirde, ameliyat göze alınmalıdır.
Sırt ağrıları üzerinde bu tür ameli-
yatların çoğunlukla doğrudan bir
etkisi olmamaktadır.
İleri derecede kas zayıflıkları ortaya
çıkarsa, ameliyat hemen yapılmalıdır.
Sidik torbası ya da gödende ortaya
çıkacak rahatsızlıklar da bu tür acil
durumlara girer. Böyle olaylarda da
ameliyat en kısa zamanda yapılma-
lıdır.
Belkemiğine perçin
takılması
Ağrı tedavisi olarak belkemiğini per-
çinle desteklemek nadir olarak göze
alınır. Ancak ameliyat dışında kalan
öteki tedavi yöntemlerinden sonuç
alınamadığı ve hastanın hareket ye-
teneği büyük ölçüde sınırlandığı tak-
dirde, bu ameliyat denenebilir. Ön-
celikle ayrıntılı incelemeler yapmak
ve hastayla yoğun iletişim içinde ol-
mak gerekir. Ameliyatın çoğu zaman
ağrıları bütünüyle gidermesi bek-
lenemez, geriye genellikle hafif bel
ve sırt ağrıları kalır. Yapay omur ta-
kılması ise, günümüzde hâlâ yoğun
olarak tartışılmakta ve olasılıkla yeni
bir tedavi seçeneği sunmaktadır. Bu
tedavi yöntemi henüz sık başvurulan
müdahaleler arasına girmemiştir ve
örneğin kalça ve dizkapağına uygu-
lanan yapay eklem uygulamalarının
tersine, yapay omurun uzun süreli
başarısı üstüne pek az şey bilmek-
teyiz.
Kronik bel ve sırt ağrılarıyla yaşamımı
nasıl sürdürebilirim?
18
Kronik bel ve sırt
ağrılarıyla yaşamımı nasıl
sürdürebilirim?
Kronik bel ve sırt ağrıları ve bunlar-
dan kaynaklanan bir dizi sıkıntıyla
cebelleşmek, gerek hasta, gerekse
terapist/doktor için büyük bir yarış
gibidir. Her ağrının ortadan kaldırı-
labilir organik bir temeli olduğunu
kabul eden Batılı anlayış biçimimiz,
başlangıçta umutsuz bir 'neden,
nasıl' arayışı olarak dikilir önümüze.
İyi niyetli dost ve tanıdık öğütleri,
bazan da doktor ve terapistlerce cid-
diye alınmama duygusu (ki herhalde
özgüven eksikliğini gösterir daha
çok), korkuya yol açar ve hastayı
umutla düşkırıklığı arasında bocala-
tır. Ve günün birinde ansızın, toplu-
mumuzun temel değerlerinden olan
‹çalışma yeteneği› elden gidiverir.
İşyerinde baskılar artar. İnsan ilişki-
lerinde ve sosyal yaşamda sıkıntılar
baş gösterir. Biraz daha uzun süren
iş göremezlik hallerinde, geçim kor-
kusu da kapıyı çalmakta gecikmez.
Hepsinden kötüsü ise, sigortayla ve
resmi makamlarla didişmelerin, kısa
Spor yaşam sevincini arttırır ve günlük yaşamın kaygılarından uzaklaştırır.
Foto
ğ
raf: Hansueli T
rachsel
Bana kim yardımcı olur?
19
zamanda hastalık ve kronik ağrılarla
mücadele için harcanandan fazla
enerjiyi alıp götürmeye başlamasıdır.
Bana kim yardımcı olur?
Kronik ağrılarla yaşamaya nasıl
uyum sağlanabileceğini gösteren si-
hirli bir reçete yoktur. Felsefi açıdan
bakarsak, yaşam için yeni bir anlam
ve hedef belirlenmelidir herhalde.
Çeşitli uzmanlara başvurmanız ge-
rekse de, «huzurlu liman» olarak
güveneceğiniz bir kişi – örneğin
aile doktorunuz – çok önemlidir.
Etkin olmaya çalışın – sadece sportif
anlamda değil. Arkadaş ziyaretleri,
sinema vb şeyler sizi oyalar. Kesin-
likle biliyoruz ki, aşırı sakınma ve
korunma çabaları ters tepmekte ve
her türlü ağrıyı – ve elbette bel ve
sırt ağrısını – şiddetlendirmektedir.
Size zevk verecek, kimbilir belki de
sosyal çevre kazandıracak etkinlikler
peşinde olun. Moral ve psikolojik
yardım istemekten çekinmeyin.
Enerjinizi hep yeni teşhisler ve mu-
cize ilaçlar aramaya değil, rahatsızlı-
ğınızla iyi geçinmeye ve onu olduğu
gibi kabule harcayın. Bu konudaki
gerçekci olmayan vaatlere kapılma-
yın. Ağrıya etkin olarak karşı koyun,
edilgen beklenti ve umutlar içinde
kendinizi yitirmeyin. Her tehditten
yeni bir fırsat doğabilir.
Sırt ağrıları konusunda
bazı gerçekler
• Akut, yani birkaç hafta kadar
süren bel ve sırt ağrıları, daha
sonra kendiliğinden kesilir, ayrın-
tılı incelemelere, özellikle de rönt-
gen, bilgisayar tomografisi ya da
manyetik dalga tomografisi (MRI)
çekilmesine gerek yoktur.
• Akut bel ve sırt ağrılarında ilaçlar,
fizyoterapi, masaj ya da kırık çıkık
tedavisi yararlı olabilir, ama çoğu
zaman ağrılar tedavisiz de iyile-
şebilir.
• Akut bel ve sırt ağrılarında, sadece
çok özel durumlarda yatakta din-
lenmeniz gerekir. En kısa zaman-
da normal günlük etkinliklere
yeniden dönmek önemlidir.
• Doktorunuz sizi ancak akut bel ve
sırt ağrıları bacaklara yayıldığında
ya da ateş yükselmesi, karında ya
da göğüste ağrı gibi ek belirtiler
ortaya çıktığında ayrıntılı olarak
muayene etmelidir.
• Haftalarca süren bel ve sırt ağrıları
(kronik ağrıların habercisi) doktor
incelemesini gerektirir. Doktoru-
nuza başvurun: O sizi daha ayrın-
tılı incelemelere (örneğin röntgen
çekilmesine) yönlendirecek ve
belki de bir hareket organları
uzmanına (Romatizma uzmanı/
ortopedist) gönderecektir.
• Röntgen filmlerinde genellikle
aşınma ya da disk hasarları bul-
gusuyla karşılaşılır, bunlar hastalık
değil, normal yaşlanma belirtile-
ridir.
• Kronik ağrıların tedavisinde sihirli
bir ilaç yoktur. Bu konudaki her
türlü iyimser akıl hocalığını şüp-
heyle karşılayın. Aile doktorunuza
ya da bir uzmana başvurarak bilgi
isteyin. Ağrıları dindirebilmek için
çoğu zaman çeşitli terapi uygula-
maları denenir. Çok yanlı rehabili-
tasyon programları (ayakta ya da
yatakta) özellikle tavsiye edilir.
• Belkemiği ameliyatları ender
olarak gereklidir. Kronik ağrılar
karşısında, her şeye rağmen etkin
yaşayın. Dinlenme, sakınma ve
korunma, kas zayıflıklarına yol
açar ve ağrıları şiddetlendirir.
Rehabilitasyon «yeniden alışmak»
demektir, korunma ve sakınma
değil.
Sırt ağrıları konusunda bazı gerçekler
20
Romatizma Merkezi
Hastalık sürecinde kişisel, ailesel,
parasal ve mesleki sorunlar ortaya
çıkabilir. Kanton düzeyindeki roma-
tizma merkezlerinin danışma bölüm-
lerinde, eğitimli danışmanlar ilgili
kişilere ve yakınlarına destek vere-
rek, sorunların ortaklaşa çözümünde
yardımcı olurlar. Danışma bölümleri,
isteyen herkese ücretsiz hizmet ve-
rir. Kanton düzeyindeki romatizma
merkezleri çeşitli hareket kursları da
düzenlemektedir. Ayrıca evde jim-
nastik için bilgilendirme broşürleri ve
alıştırma kılavuzları da bu merkezler-
den edinilebilir (Bak.«Kaynakça» ve
«Gerekli adresler»).
«forum |
R
»
dergisi
İsviçre Romatizma Merkezi (Rheu-
maliga Schweiz) «forum |
R
»
adlı bir
dergi yayımlamaktadır. Bu dergide
çeşitli romatizmal hastalıklar ele
alınmakta ve bu bilgiler okuyuculara
anlaşılır biçimde sunulmaktadır.
«forum |
R
»
de ayrıca yeni ilaçlar, gün-
lük yaşamla ilgili pratik tavsiyeler ve
konuyla ilgili yayınlar üstüne bilgiler
de yer almaktadır. Koruyucu he-
kimlik başlıca konulardan biridir. Bu
romatizma dergisinin abone ücreti
de fazla yüksek değildir. İsviçre Ro-
matizma Merkezi'nden (Rheumaliga
Schweiz) bilgi alabilirsiniz.
Romatizma Merkezi (Rheumaliga)
«forum | R» dergisi
21
Artroz Kıkırdak erimesinden kaynaklanan eklem rahat-
sızlığı, eklem aşınması.
Belfıtığı (Disk kayması)
Diskin iç yapısındaki jelatinimsi doku, dış basınç
nedeniyle, kabuğunu oluşturan lifli bağdokudan
dışarı taşar. Bu taşan bölüm, omuriliğe ya da ona
bağlı sinir köklerine baskı yapabilir.
Bilgisayar tomoğrafisi
Kısaltılmış yazımı CT: Bilgisayar tomografisi, özel
bir teknikle vücudun tabaka tabaka çekilmiş
röntgen görüntülerinin birleştirilmesinden oluşur.
Boyun omurları bölgesi Omurgada boyun omurları bölgesi(yle ilgili).
Daralmış omurilik kanalı Omurilik ve sinir köklerinin yer aldığı omurilik
kanalının daraldığı noktalar. Yürümeyi sınırlar.
Dejenerativ değişmeler
Eklem yerlerinlerdeki dokuların aşınması.
Dekonditionierung
Kaslarda hareket eksikliğinden gelen hamlaşma.
Disiplinler arası Çeşitli uzmanlık dallarının eşgüdümüyle gerçek-
leştirilen karma tedavi yöntemi.
Disk
Sert kemik dokusuna sahip omur gövdelerinin
arasında yer alarak, omurganın hareketliliğini
sağlayan esnek bağlantı dokusu. İlerleyen yaşla
birlikte kuruyarak esnekliğini yitirir. Jelatin benze-
ri bir doku ile onun çevresini kabuk gibi saran lifli
yapıdaki bağdokudan oluşur.
Gögüs omurları bölgesi Omurgada göğüs omurları bölgesi(yle ilgili).
Küçük sözlük
22
Kas gevşetici
Kas gerginliğine karşı kullanılan ilaçlar.
Kıkırdak
Eklem yerlerinde kemiklerin ucunu saran esnek
ve kaygan doku.
Lumbago
Bele saplanan şiddetli ve akut ağrıların «halk
ağzındaki» adı. Çoğunlukla zararsızdır.
Lumbal
Omurgada bel omurları bölgesi(yle ilgili).
MRI
Manyetik titreşim yöntemiyle vücudun tabaka
tabaka çekilmiş görüntülerinin birleşmesinden
oluşur (röntgen tekniği değildir).
NSAR
«nicht-steroidale Antirheumatika»nın kısaltması;
iltihapları engelleyen ve ağrıları hafifleten ilaçlar.
Nüfuz etme
Teşhis ya da tedavi amacıyla omurganın çeşitli
dokularına uygulanan iğneler.
Omirilik sinirleri
Omuriliğe bağlı sinirler. (Bunlara bazan sinir kök-
leri de denir.)
Omurga desteği
Omurlar arasına perçin yerleştirme amacıyla yapı-
lan belkemiği ameliyatı.
Omurilik operatörü
Omurilik alanında uzman operatör hekim.
Ostoporos
Kemik erimesi: artan kemik kırılmaları ile birlikte
görülen kemik hastalığı.
Küçük sözlük
23
Petek eklemleri
Kuyruk sokumundaki küçük omurlar arasındaki
farklı eklemlenme biçimi.
Rehabilitasyon
Tıpta, hastalık nedeniyle ya da kaza sonrasında
hasar gören organın yeniden oluşumu ya da eski
işlevine kavuşması ile ilgilenen uzmanlık alanı.
Romatizma uzmanı
Kemikler, bağlar, eklemler ve iskelet kaslarından
oluşan ve omurgayı da içeren hareket organla-
rındaki hastalıkların tedavisiyle uğraşan uzman
hekim.
Sinir cerrahı
Sinir sistemiyle ilgili ameliyatları gerçekleştiren
operatör doktor. Sinirlere baskı yapan belfıtığı
ameliyatları da bu operatör tarafından gerçekleş-
tirilir.
Skolyoz
Omurgada sağa ya da sola doğru çarpılma.
Küçük sözlük
24
İsviçre Romatizma Merkezi'nin (Rheumaliga Schweiz) ücretsiz
yayınları (Almanca D 001, Fransızca F 001, İtalyanca It 001)
İsviçre Romatizma Merkezi'nin (Rheumaliga Schweiz)
broşürleri ve duyuruları:
Beliniz hareket halinde
ücretsiz
(Almanca D 312, Fransızca F 312)
Bel ve sırt için kurallar
ücretsiz
(Almanca D 130, Fransızca F 130, İtalyanca It 130)
Esneklik cimnastiği ücretsiz
(Almanca D 113, Fransızca F 113, İtalyanca It 113)
Gevşeme ücretsiz
(Almanca D 117, Fransızca F 117, İtalyanca It 117)
'Active Backademy' kuruluşunun kurs programı ücretsiz
(Bel ve sırt idmanları) (Almanca D 201, Fransızca F 201, İtalyanca It 201)
Kuzeyli tarzı yürüyüş kurs programı ücretsiz
(Almanca D 205, Fransızca F 205)
İsviçre Romatizma Merkezi'nin (Rheumaliga Schweiz) kitapları:
Hareket alıştırmaları, 2006
CHF 12.00
(Almanca 401, Fransızca F 401, İtalyanca It 401)
Beslenme, 2007
CHF 12.00
(Almanca D 430, Fransızca F 430, İtalyanca It 430)
Romatizma Dergisi «forum |
R
»
CHF
16.00
Yıllık abone (4 sayı / yıl, Almanca/Fransızca/İtalyanca)
Başvuru kaynakları
25
Yararlı adresler
26
Rheumaliga Schweiz, Josefstrasse 92, 8005 Zürich,
Telefon 044 487 40 00, Fax 044 487 40 19, Sipariş 044 487 40 10,
E-Mail: info@rheumaliga.ch, Internet: www.rheumaliga.ch
Kantonlardaki romatizma merkezleri
Aargau
Tel. 056 442 19 42 E-Mail: info.ag@rheumaliga.ch
Her iki Appenzell
Tel. 071 351 54 77 E-Mail: info.ap@rheumaliga.ch
Her iki Basel
Tel. 061 271 46 10 E-Mail: info@rheumaliga-basel.ch
(işyeri)
Tel. 061 271 46 27 E-Mail: info@rheumaliga-basel.ch
(sosyal
danışma)
Bern
Tel. 031 311 00 06 E-Mail: info.be@rheumaliga.ch
Freiburg
Tel. 026 322 90 00 E-Mail: lfr@proinfirmis.ch
Genf
Tel. 022 718 35 55 E-Mail: laligue@laligue.ch
Glarus
Tel. 055 640 49 82 E-Mail: info.gl@rheumaliga.ch
Graubünden
Tel. 081 257 11 18 E-Mail: rlgr@bluemail.ch
Jura
Tel. 032 466 63 61 E-Mail: info.ju@rheumaliga.ch
Luzern ve Unterwalden Tel. 041 440 95 49 E-Mail: rheuma.steinmann@bluewin.ch
Neuenburg
Tel. 032 913 22 77 E-Mail: info@lnr.ch
St. Gallen ve
Fürstentum Liechtenstein Tel. 081 302 47 80 E-Mail: hess.roswitha@hin.ch
(işyeri)
Tel. 081 303 38 33 E-Mail: sg.rheumaliga@resortragaz.ch
(sosyal
danışma)
Schaffhausen
Tel. 052 643 44 47 E-Mail: rheuma.sh@bluewin.ch
Solothurn
Tel. 032 623 51 71 E-Mail: rheumaliga.so@bluewin.ch
Tessin
Tel. 091 825 46 13 E-Mail: segretariato@ltcr.ch
Thurgau
Tel. 071 688 53 67 E-Mail: elviraherzog@bluewin.ch
Uri ve Schwyz
Tel. 041 870 40 10 E-Mail: rheuma.uri-schwyz@bluewin.ch
Waadt
Tel. 021 623 37 07 E-Mail: info@lvr.ch
Wallis
Tel. 027 322 59 14 E-Mail: vs-rheumaliga@bluewin.ch
Zug
Tel. 041 750 39 29 E-Mail: rheuma.zug@bluewin.ch
Zürich
Tel. 044 405 45 50 E-Mail: info.zh@rheumaliga.ch
Sexualität
25
Sakatlık ve sakatlar konusundaki hukuksal soru(n)lar için ücretsiz
danışmanlık – özellikle sakatlık sigortası ve sosyal sigorta konuları:
(Integration Handicap)tan Engelliler için hukuksal hizmet
Zürich merkez:
Bürglistrasse 11, 8002 Zürich,
Telefon 044 201 58 27/28
Bern şubesi:
Schützenweg 10, 3014 Bern,
Telefon 031 331 26 25
Lausanne şubesi:
Pl. Grand-St-Jean 1, 1003 Lausanne,
Telefon 021 323 33 52
EXMA Vision, İsviçre Yardımcı Araçlar Sergisi
Industrie Süd, Dünnernstrasse 32, 4702 Oensingen, Telefon 062 388 20 20
Yararlı adresler
27
Hastalık resimleri
TR
3101
türkisch
3’000/MD/06.2008
Sizin için bir hizmet –
Romatizma hastalıkları uzmanlarınız.
–
Schweizerische Gesellschaft
für Rheumatologie
www.rheuma-net.ch
–
Rheumaliga Schweiz
Josefstrasse 92
8005 Zürich
Tel. 044 487 40 00
Fax 044 487 40 19
E-Mail info@rheumaliga.ch
www.rheumaliga.ch
Rheumaliga Schweiz
Ligue suisse contre le rhumatisme
Lega svizzera contro il reumatismo
Dostları ilə paylaş: |