Kirxgof qonuni. Jismning nurlanish xususiyatining yutish
xususiyatiga nisbati jismning tabiatiga bog’liq emas, balki barcha
jismlar uchun bir xil bo’lgan temperatura funktsiyasidir; u absolyut
qora jismning shu temperaturadagi nurlanish xususiyatiga teng.
(9.4)
60
Insert jadvali
V
+
-
?
O'qish
jarayonida
olingan
ma'lumotlarni
individual
holda
sistemalashtiradilar;
Matnda qo'yilgan belgilar asosida
jadval ustunlarini to'ldiradilar:
V - …. haqidagi bilimlarimga javob
beradi;
«-» - …. xaqidagi bilimlarimga zid;
+ - yangi ma'lumotlar
?
–
tushunarsiz
(aniqlashtirish,
to'ldirishni talab qiladi) ma'lumot.
Insert jadvalining tuzilishi va uni
to'ldirish qoidasi bilan tanishadilar.
Insert jadvali:
- ma'lumotlarni sistemalashtirishni
(mustaqil o'qish va ma'ruza
eshitish jarayonida olingan), ularni
tasdiqlash, aniqlashtirish yoki rad
etish;
qabul
qilinayotgan
ma'lumotning
tushunarliligini
nazorat qilish, avval egallangan
ma'lumotni yangisi bilan bog'lash
qobiliyatlarini
shakllantirishni
ta'minlaydi;
- o'quv ma'lumotini mustaqil
o'rganilganidan so'ng qo'llanadi.
1.Qanday elektromagnit tulqinlarini bilasiz?
2.Qattiq, suyuq va gaz jismlarining nurlanish sektori qanday?
3.Qora jism o’ziga tushayotgan nurlarni yutsa, nima uchun u
qora ko’rinadi?
4.Nima uchun iflos qor toza qorga nisbatan tezroq eriydi?
5.O’t o’chiruvchilar boshlariga yaltiroq kaska kiyishadilar,nima
uchun?
6.Issiqlik almashinish apparatlarida issiqlik tashuvchilar
temperaturalari qanday o’zgaradi?
61
Nurli issiqlik almashinuvi usulini umumlashtiruvchi ma’lumotlarning
Venn diagrammasi
Barcha jismlar absolyut
noldan yuqori temperaturada
o’zidan fazoga to’xtovsiz
ravishda turli uzunlikdagi
elektoromagnitoviy to’lqinlar
tarqatib turadi
.
Nur chiqarayot-
gan
jismning
faqat
tempera-
turasi va optik
xossalari
bilan
aniqlanadigan
nurlanish issiqlik
nurlanish
deyiladi.
Moddiy jismlar
nuriy energiyani
to’xtovsiz emas,
balki alohida
portsiyalar-kvantlar
yoki fotonlar tarzida
chiqaradi va yutadi
.
62
ISSIQLIK ALMASHINUV APPARATLARI HAQIDAGI MA’LUMOTLARNING
Venn diagrammasi
Issiqlik
almashinuv
apparatlari 3
turga bo’linadi
Rekuperativ,
regenerativ,
aralashtirgich
li va ichki
issiqlik
chiqaruvchi
apparatlarga
bo’lish
mumkin.
Venn diagrammasi
VENN DIAGRAMMASI
- 2 va 3 jihatlarni
hamda umumiy
tomonlarini
solishtirish yoki
taqqoslash yoki
qarama-qarshi qo’yish
uchun qo’llaniladi.
Tizimli fikrlash,
solishtirish,
taqqoslash, tahlil
qilish ko’nikmalarini
rivojlantiradi.
Diagramma Venn tuzish qoidasi
bilan tanishadilar. Alohida/kichik
gurhlarda
diagramma
Venni
tuzadilar
va
kesishmaydigan
joylarni (x) to’ldiradilar
Juftliklarga
birlashadilar,
o’zlarining
diagrammalarini
taqqoslaydilar va to’ldiradilar
Doiralarni kesishuvchi joyida,
ikki/uch doiralar uchun umumiy
bo’lgan, ma‘lumotlar ro’yxatini
tuzadi.
63
O’z – o’zini tekshirish uchun savollar
TEXNOLOGIK XARITA
Mavzu
Muamoli ta’lim mashg’ulotlarini tashkil etish va boshqarish
Maqsad
Muammoli ta’lim texnologiyasi asoslari haqida ma’lumot berish.
Vazifalar
-o’quvchilarning tayyorgarlik darajasini hisobga olish;
-zarur o’quv vositalarini tayyorlash;
-muammoli vaziyatdagi mavjud ziddiyatlarni ko’rsatish;
-topshiriqni va uni yechish uchun yetarli shartlarni aniq bayon
1.Nurlanish issiqlik almashinuvi deb
nimaga aytiladdi?
2.Kirxgohf qonuni qanday ta‘riflanadi?
3.Devorning bir tomoni suv bilan sovo’tilsa
ikkinchi tomoni gaz bilan isitilsa issiqlik
oqimi qanday aniqlanadi?
4.Stefan-Boltsman qonuning formulasini
tushuntirib bering.
5.Plank qonuning formulasini tushuntirib
bering.
6.Vina qonuning formulasini tushuntirib
bering
.
64
qilish;
-o’quvchilarning muammoni hal etishda yo’l qo’yayotgan
xatolarini, ularning sababini va xususiyatini ko’rsatish;
-o’quvchiloarning noto’g’ri taxminlari asosida chiqargan xulosalari
oqibatini muhokama etib, to’g’ri yo’lni topishlariga ko’maklashishga
o’rgatish;
-Darsda hosil qilinadigan muammoli vaziyat hamda o’quvchilarga hal
etish taklif etiladigan muammoga qo’yiladigan eng asosiy talab-
o’quvchilarning
qiziqishini
oshiradigan,
eng
kamida
esa
o’quvchilarda qiziqish hosil qiladigan bo’lishi kerakligidan iborat
O’quv
jarayonining
mazmuni
Muammoli vaziyat hosil qilishda quyidagilar hisobga olinishi
lozim:
Muammolar nazariy va amaliy yo’nalishda bo’ladi;
Darsda hosil qilinadigan muammoli vaziyat hamda
o’quvchilarga hal etish taklif etiladigan muammoga
qo’yiladigan eng asosiy talab-o’quvchilarning qiziqishini
oshiradigan, eng kamida esa o’quvchilarda qiziqish hosil
qiladigan bo’lishi kerakligidan iborat. Aks holda ko’zda
tutilgan natijaga erishish imkoni bo’lmaydi;
Muammo
o’quvchilarning
bilim
darajalariga
hamda
intellektual imkoniyatlariga mos bo’lishi shart.
Hosil bo’lgan muammoli vaziyatni yechish uchun topshiriqlar
yangi bilimlarni o’zlashtirishga yoki muammoni aniqlab,
yaqqol ifodalab berishga yoki amaliy topshiriqni bajarishga
yo’naltirilgan bo’ladi;
Muammoni yechish taxminlarini shakllantirishda o’quvchi
o’zlashtirgan bilimlari asosida kuzatish, solishtirish, tahlil,
umumlashtirish, xulosa chiqarish kabi aqliy faoliyatlarni
bajaradi.
Aqliy faoliyatdagi asosiy jarayon fikrlash jarayoni bo’lib,
fikrlashning sifati uning mantiqiyligi, ijodiyligi, ilmiyligi,
asosliligi,
uzviyligi,
tahliliyligi,
ishonarliligi,
realligi,
haqoqoniyligi darajasi bilan belgilanadi.
Shu bilan birga intellektual sifatlar xotira, tasavvur, anglash va
shu kabi psixologik jarayonlarning tezligi hamda boshqa parametrlari
bilan bog’liq.
Intellektual
taraqqiyot
darajasi
o’qituvchilarda
hamda
65
o’quvchilarda qancha yuqori bo’lsa, shunchalik yaxshi natijalarga
erishish imkoniyati hosil bo’ladi.
O’quv jarayonini
amalga oshirish
texnologiyasi
Uslub: «Aqliy hujum», «Klaster», «Roli o’yin»
Shakl: Suhbat-bahs-munozara, jamoada ishlash.
Vosita: metodik qo’llanmalar, rangli ko’rgazmali qurollar, flepchart
qog’ozlar, rangli qalam va buyoqlar
Usul:Muammoli ta’limda amaliy ishlash.
Nazorat: o’z-o’zini nazorat, savol-javoblar
Kelgusi rejalar
(tahlil
va
o’zgarishlar)
Ma’ruzachi: Ilg’or pedagogik texnologiyalarni darsda tadbiq etishni
takomillashtiradi. Ilg’or tajribalarga suyangan holda muammoli
ta’limni dars jarayonida joriy etib boradi.
Tinglovchi: muammoli ta’lim texnologyailarini o’rganib, dars
amaliyotida tadbiq etadi
66
Xulosa
Issiqlik energetik qurilmalarini ish jarayoni bevosita issiqlik almashinuvi
jarayoni bilan bog’liq bo’lib ishning birinchi bosqichida issiqlik almashinuvi
turlari , turli muhidlarda issiqlik almashinuvi , issiqlik almashinuvi defferensial
tenglamasi ishchi jismning quvurlarda harakatlanish jarayonida oqim tezligiga
bog’liq holda issiqlik berish .
Ishning ikkinchi qismida esa issiqlik almashinuvi jarayonlarini o’qitishda
inavatcion texnalogiyalar turlarini ta’lim jarayonida qo’llanilishi .
O’quv jarayonida interfaol usullar va pedagogic texnalogiyalarni qo’llash
uslubiyati to’g’risida batafsil ma’lumotlar berilgan .
Ishning oxirgi bo’limida issiqlik almashinuvi jarayonlari uchun issiqlik
almashinuvini o’qitishda “Aqliy hujum ” , “Muammoli ta’lim” ni qo’llagan
holda dars jarayonini tashkil etish metodikasi ishlab chiqilib , ta’lim jarayonini
samaradorliligini oshirish maqsadida tavsiya va takliflar berilgan.
Mazkur BMIda energetika yo’nalishidagi kasb hunar kollejlarida uquv uslubi
sifatida kollejlarda qo’llashingizni tavsiya etaman.
67
ADABIYOTLAR
1.
Karimov I.A. “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, О‘zbekiston sharoitida
uni bartaraf etish eti shning yо‘llari va choralari” “Iqtisodiyot” 2009. 119
b.
2.
Karimov I.A. О‘zbekistonning о‘z istiqlol va taraqqiyot yо‘li, T.
О‘zbekiston 1992.
3.
Karimov I. A. Barkamol avlod О‘zbekiston taraqqiyotining poydevori,
T., О‘zbekiston.1997.
4.
4.Madaliev E.O‘. Issiqlik texnikasi. Oliy o‘quv yurtlari uchun
darslik.:"Farg'ona" nashriyoti; 2009.- 122 bet.
5.
Xodiyev B.Y. Oliy iqtisodiy ta’lim tizimi uchun zamonaviy о‘quv
ajabiyotlar yaratish:yangi standart talablari, tuzilishi, mazmuni. Toshkent
2005 y. 167 b.
6.
6. Xodiyev B., Bekmuradov A., Golish L., Mustafoqulov SH.,
Xoshimova
D.,
Ergasheva
D.
Muvaffaqiyatli
ish
izlash
rasmiylashtirishning yо‘l va vositalari: oliy ta’lim bitiruvchilariga yordam
tariqasida toshkent 2010 y. 86 b.
7.
Xodiyev B., Bekmuradov A., Golish L., Xoshimova D. Keysni ishlab
chiqish texnologiyasi toshkent 2010 y. 23 b.
8.
Xodiyev B., Bekmuradov A., Golish L., Mustafoqulov SH., Xoshimova
D. Ta’limning keys-texnologiyalarni ishlab chiqish va amalga oshirish
toshkent 2010 y. 22 b.
9.
Bekmuradov A., Golish L., Xashimova P., Xadjiyeva K. Loyihaviy
ta’limning texnologiyasi toshkent 2010 y. 44 b.
10.
Barkamol avlod-О‘zbekiston taraqqiyotining poydevori.T.: Sharq,1997.-
64 b.
11.
Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. T.: «О‘zbekiston»,
2000.- 80 b.
12.
Avliyaqulov N.X. Zamonaviy о‘qitish texnologiyalari.T.:Muallif ,2001-67
b.
68
13.
Ishmatov Q. Ilg‘or pedagogik texnologiyalar ma’ruzalar matni. 2-nashri.
Namangan.NamMPI. 2001. 96 b.
14.
Ishmatov Q. Pedagogik texnologiY. О‘quv qо‘llanma. Namangan.
NamMPI. 2004.- 95 b.
15.
Ishmatov K. Ta’lim sifatini baholashning zamonaviy usullari. Metodik
qо‘llanma.Namangan, NamMPI, 2006.-36 b.
16.
Ishmatov Q. Ilg‘or pedagogik texnologiyalar fanidan talabalar bilimini
baholash uchun didaktik materiallar. NamMPI, 2001.-32 b.
INTERNET MA’LUMOTLARI
www.ziyonet.uz.axborot – ta’lim tarmog‘i
www.energy.com
http://rbip.bookchamber.
http://energy-mgn.nm.
http://www.rosteplo.ru:
http://www.abok.ru
http://www.03-ts.ru
Dostları ilə paylaş: |