tayyorgarligi sifatida yoki ayrim ijtimoiy sifatlarni anglashga nis
batan namoyon bo‘luvchi individning ongli holati» sifatida tal-
qin qilingan va bu talqin qator eksperim ental
tadqiqotlar asosida
m ustahkam langan.
G .O llp o rt attityudga shaxsning harakatga tayyorgarlik ja ra
yoni sifatida qarab, u xulq-atvorni keltirib chiqaruvchi yakun-
langan m anba ekanligini e ’tiro f etadi va bunday ta ’rif, ijtimoiy
psixologiyada shaxsning yo‘nalishini o‘rganish
uchun juda
m uhim dir. Xuddi shunday m ulohazani E. Bogardusning «Atti
tyud — bu atrof-m uhitdagi ayrim om illarga mos yoki qaram a-
qarshi harakat qilish a n ’anasidir», degan fikri bilan ham izohlash
m um kin.
A ttityudning aniq psixologik tuzilm asini asoslashga oid yan-
gicha qarash l.Aytsen va M. Fishbaynlar tom onidan taklif qilin
gan «komponentlilik» nazariyasi bilan bog‘liqdir. U lar m urak
kab ustanovka tushunchasini faqat affektiv
baholash komponenti
doirasida kognitiv, affektiv va konativ kom ponentlari bilan chega-
ralashni tavsiya etadilar va buni g‘arb ijtimoiy psixologiyasidagi
ustanovka m uam m osining 4 jihati: harakat,
maqsadli obyekt, ba-
jarish konteksti jarayoni va bajarilish vaqti asosida talqin qilinishi
bilan ham ifodalash m um kin.
1942-yilda M .Sm it attityudning uch komponentli struktura-
sini ishlab chiqqan. Bunga ko‘ra attityudda uch qism boiib,
bular
kognitiv, affektiv va konativ qismlaridir.
attit yud
kognitiv
affektiv
konativ
Kognitiv qism
— shaxsdagi attityud obyektiga nisbatan bilim lar
yig‘indisi bo‘lib, shu obyektning shaxs tom onidan anglanishidir.
Unga shaxsdagi bilim lardan tashqari g‘oyalar, tasavvurlar, prinsip-
lar va hokazolar kiradi.