İlyas həSƏnov sağlamliq haqqinda düŞÜNCƏLƏr baki-2014

Daxili mühit sabitliyinin saxlanması
Orqanizmin daxili mühit sabitliyi və ya homeostaz 2 tip uyğunlaşma təsiri ilə əsaslanır:

1. 
   Sintaksis-yad cisimli agentlərə köməklik göstərən.
   
2. 
   Katatoksik – onlarla mübarizəyə istiqamətlənmiş (Q.Selye, 1989).
   

BAƏ-lərin təsiri funksional, struktur sağlamlıq ehtiyatını yüksəlməsi ilə əlaqədardır. Bu effekt məcburi sintaksis reaksiyanı daşımağa imkan verir. Bunun nəticəsində zəifləmiş orqanizm yad cisimli agentləri tamamilə məhv, mübadilələr prosesini formalaşmasını və itirilən funksiyasının bərpasını təmin edə bilmir.

Selye nəzəriyyəsinə görə BAƏ-lərin qəbulu çox güclü müsbət effekt verir, uyğunlaşma mexanizminin bərpasını, məsələn oksigen mübadiləsinin effektli təsirini artırır.

Turşu-qələvi halı orqanizmin daxili mühitinin gemohomoeostatik xüsusiyyətidir. Bu mühitin əsasini su təşkil edir. Onun molekulları dissosiasiya zamanı H və OH ionlarına bölünür. Onların qatılıq nisbəti mayelərin, xüsusi ilə də qanın reaksiyasına təsir edir.

Aktual reaksiya turşuluq və qələvilik şəraitində daxili mühitin reaksiyası deməkdir. Hüceyrələrin funksiyası, fermentlərin aktivliyi, turşuma və bərpa proseslərinin istiqaməti, vitaminlərin və mikroelementlərin fəallığı bu reaksiyadan asılıdır. Mühit reaksiyasının dəyişilməsi ümumilikdə hüceyrələrin, orqanların, orqanizmlərin funksiyasına təsir edir.

Əksər hüceyrələr üçün daxili hüceyrə mühiti neytraldır. Xarici hüceyrə və onun mayesi, qan qələvi reaksiyasına malikdir. Bu isə öz növbəsində hüceyrədən turş metaboidlərin və hidrogen ionlarını neytrallaşması və xaric olması hallarını yaradır.

Turşu-qələvi tarazlığı – bu orqanizmdə turş və qələvi valentlərinin nisbəti deməkdir, mayedə hidrogen ionlarının dinamik həll edilmişdir. Hüceyrənin xarici mayenin 6,77,8 intervalında dəyişməsi ağır həyat fəaliyyətinin pozulmasını şərait yaradır. Arterial qanda plazma 7,35-4,45 PH-a malikdir. PH-ın 7,0-a qədər azalması nəticəsində mərkəzi sinir sisteminin qan dövranının fəaliyyəti pozulur. İnsan orqanizmində turşu-qələvi tarazlığı bir çox orqanlar və sistemlər tərəfindən təmin olunur: ağ ciyərlə, böyrəklərlə, qaraciyərlə, skeletlə, mədə-bağırsaq yollarının orqanları ilə, qanla.

Orqanizmdə turşu-qələvi tarazlığı pozularsa, patoloji hallar inkişaf edir.