M. agayev, D. C.ƏSGƏrov fiZİkadan laboratoriya iŞLƏRİNƏ RƏHBƏRLİK

İşin gedişi.

1. 
   Sarğılar müstəvisini meridian müstəvisinə gətirməli. Bu halda maqnit əqrəbi sarğı müstəvisində yerləşəcək.
   
2. 
   Açarı qapayaraq cərəyan şiddətini maqnit əqrəbi 30-60° meyl edənə qədər artırmalı (45°-yə yaxın bucaqlarda daha yaxşı nəticələr alınır). Uyğun cərəyan şiddətini I və φ bucağını qeyd etməli.
   
3. 
   Sarğıların radiusu R və sayını n (adətən, bu rəqəmlər tangens-qalvanometrin üzərində göstərilir) bilərək (4) düsturuna görə H_II - ın qiymətini hesablamalı.
   
4. 
   Təcrübəni cərəyan şiddətinin müxtəlif qiymətlərində aparmalı. Təcrübənin mütləq və nisbi xətasını hesablayın.
   

Hesablama cədvəli

№	I	φ	n	R	HII
1
2
3
4

Laboratoriya işinə aid suallar. Cərəyanlı naqilin maqnit sahəsi. Maqnit sahəsinin intensivliyi və maqnit induksiyası. Bio-Savar-Laplas qanunu. Dairəvi cərəyanın mərkəzdə və oxu üzərində yaratdığı maqnit sahəsinin intensivliyi.


LABORATORİYA İŞİ № 23

ELEKTRONUN XÜSUSİ YÜKÜNÜN MAQNETRON VASİTƏSİLƏ TƏYİNİ

İşin məqsədi: Yüklü zərrəciklərin elektrik və maqnit sahələrində hərəkətinin və elektronun xüsusi yükünün təyini üsullarından birinin öyrənilməsi.

Ləvazimat: 2Ü4S tipli elektron lampası, anod dövrəsi üçün 100-150V, selonoid üçün 20-30 V və katod dövrəsi üçün 1-2 V gərginlik mənbələri, sabit cərəyan milliampermetri, birləşdirici naqillər.

Qısa nəzəri məlumat

Yüklü zərrəciyi xarakterizə edən əsas kəmiyyətlər onun yükü və kütləsidir. Yüklü zərrəciyin elektrik və maqnit sahəsində hərəkət trayektoriyası bu sahələrin xarakteristikası və zərrəciyin xüsusi yükü ilə təyin edilir. Zərrəciyin yükünün q onun kütləsinə m nisbətinə (q/m) zərrəciyin xüsusi yükü deyilir. BS- də xüsusi yükün vahidi Kl/kq-dır.

Təcrübədə istənilən yüklü zərrəciyin xüsusi yükünü təyin edib, q-yükünü bilməklə böyük dəqiqliklə onun kütləsini tapmaq olar. Qeyd etmək lazımdır ki, vaxtilə təbiəti məlum olmayan zərrəciklərin xüsusi yükünün təcrübi yolla təyini elektronun özünün kəşfinə gətirib çıxarmışdır.