M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

TS
strategiyasi
122

---

chiqarish miqdori m ehnat predm etlarini texnologik jarayon ope- 
ratsiyalaridan o ‘tish tezligini ko'rsatadi.
T ugatilm agan ishlab chiqarish hajm ini boshqarish ishlab 
chiqarish siklining davomiyligini o'zgartirish yo‘li bilan amalga 
oshiriladi.
7.4. Zaxiralarni boshqarish strategiyalari
va tovar siyosati
Zaxiralarni boshqarishning bir nechta strategiyalari mavjud. 
Bu strategiyalar maxsus xizmatlar ishchilariga. oddiy hisoblarni 
o ‘tkazish asosida zaxiralami boshqarishda korxonaning siyosatini 
aniqlash im konini beradi.
Eng katta ehtiyotkorlik strategiyasi. 
Bu strategiya, asosan, zarur 
zaxira miqdori bir kun ichida zaxiralarning maksimal iste’molini 
yetkazib berishning eng katta davomiyligiga ega bo ‘lgan davriga 
vig'indisi sifatida aniqianadi. N atijada keyingi buyurtm a berilish 
vaqtiga to ‘la m iqdorda ishlatilib tugatilmaydigan zaxiralar vujudga 
keladi.
Qo'shimcha zaxira strategiyasi. 
Bu holda iste’m ollam ing kafolati 
moddiy resurslaming qo'shim cha zaxiralarini tashkil etish hisobiga 
ta ’m inlanadi. Q o'shim cha zaxiralar m iqdori quyidagi uslublar 
bo'yicha aniqianadi:
1-uslub:
Zaxira m iqdori o 'rta c h a talab m iqdorining m ustahkam lik 
koeffitsiyentiga to'g'irlangan o'rtacha o'zib ketish vaqti ko'payt- 
masiga teng. Asosan uning miqdori 25—40 %ga teng.
2-uslub:
Saqlash birliklari o'rtacha miqdori iste’mol davrining o'rtacha 
miqdorining ildizosti ko'rsatkichi sifatida aniqianadi.
Talabdan foiz strategiyasi. 
Bu strategiya asosida bir kunlik ish 
natijalari bo'yicha m oddiy zaxiralarga bo'lgan talabning tahlili 
yotadi. Talabning miqdori haqida berilgan natijalar o'sib boruvchi 
taqsimot grafigiga kiritiladi.
Bundan keyin ishlab chiqarish jarayonining buzilishiga olib 
kelmaydigan, zaxiralarning to 'liq ishlatilish im konini beradigan
123

---

buyurtm alarni berish davrlari belgilanadi. Bu kattalik bo ‘yieha 
grafikdan zaxiralaming toMiq ishlatilish hollariga mos keluvchi 
talab miqdori aniqlanadi.
Logistika jarayonlarini boshqarishdan maqsad logistik tizirn- 
lam ing samaradoriigini oshirishdan iborat. Bu maqsadga erishishda 
katta e ’tibor logistik xarajatlarni rejalashtirish, hisobga olish va 
qisqartirishga qaratiladi.
Mahsulotni ishlab chiqarishga ketadigan xarajatlar tarkibida bu 
x a ra ja tla rn in g m iq d o r i k a tta , m a s a la n , m a s h in a s o z lik d a
10-15 %ni, yengil va oziq-ovqat sanoatida 30—45%ni tashkil etadi.
Logistik tizimda xarajatlar ikkita asosiy gumhga bo'linadi:
1. Korxona ichida moddiy oqim larni tashkil etish bilan bogMiq 
xarajatlar.
2. M ahsulotni sotish jarayonida yuzaga keladigan xarajatlar.