MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

289 

Sovet  ideoloqlarının  İslama  qarşı  mübarizədə  əslində 

məqsədi  Azərbaycan  türklərini  elm-mərifət  sahibi  etmək  deyil, 

milli-dini  dəyərlərindən  və  kökündən  uzaqlaşdırmaq  idi.  Ancaq 

Mərkəzin  əsil  niyyətini  anlamayan  bəzi  mütəfəkkirlərimiz 

mütərrəqi elmə yiyələnmək adı altında yalnız dini mövhumata və 

din  xurafata  deyil,  bütövlükdə  İslam  dininə  qarşı  hücuma 

keçirdilər. 

Məsələn, 

M.S.Ordubadi 

şeirlərinin 

birində 

Azərbaycan  insanının  zorla  dinsizləşdirilməsini  bu  cür  başa 

düşürdü:  «Artdıqca  elmü  ürfan,  dindən  çıxır  müsəlman»  [173, 

61]. Ordubadi bir az da qabağa gedərək yazırdı ki, dinsizlik özü 

bir din, milliyyətsizlik isə bir sinfi məsələdir [173, 19]. O dövrdə 

K.Sanılı  da  cəmiyyətin  geriliynə  səbəb  kimi  İslam  dinini 

göstərmişdir [198, 52]. 

Beləliklə, SSRİ dövründə fəlsəfə dinə qarşı qoyulmuşdu. 

Guya,  din idealizm,  fəlsəfə isə materializm deməkdir.  Fəlsəfəni 

dinsizlik  kimi  təbliğ  edən  sovet  ideoloqları  iddia  edirdilər  ki, 

fəlsəfə və din, elm və din bir araya sığışa bilməz. Bizə elə gəlir 

ki,  bununla  da  sovet  dövründə  mənfi  bir  tendensiyanın,  yəni 

fəlsəfə ilə məşğul olanların yalnız ateist, allahsız olmasının təməl 

daşları qoyulmuşdu. 

Qeyd  edək  ki,  2-ci  Dünya  müharibəsi  dövründə  və 

sonralar  dinə  münasibət  nisbətən  yumşalmışdı.  Hətta  1944-cü 

ildə  Cənubi  Qafqaz  Müsəlmanlarının  Ruhani  İdarəsi 

yaradılmışdır.  Ancaq  bütövlükdə,  XX  əsrin  ikinci  yarısında  da 

sovet  ideoloqları  dinə,  xüsusilə  İslama  münasibətdə  daima 

tənqidi mövqe tutmuşlar. 

Fikrimizcə,  2-ci  Dünya  müharibəsindən  sonrakı  dövrdə 

islamçılığın və türkçülüyün tənqidinə çox yer ayıran Azərbaycan 

filosoflarından  Firudin  Köçərli,  Mehbalı  Qasımov,  Midhət 

Ağamirov, Qədim Mustafayev və başqaları olmuşdur. Məsələn, 

---