MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

302 

302 

niyyətinə  meyilliyin  qəbul  etsə  də,  ifratçı  liberalist  baxışları 

ilə  bəzi  hallarda  razılaşmırdı.  Halbuki  Atatürkün  özü  də 

kifayət  qədər  inqilabi  dəyişiklikləri  ilə  tarixə  düşmüşdür.  Bu 

mənada, 

Ə.Ağaoğlu 

Türkiyədə 

yaşadığı 

dövrdə 

M.Ə.Rəsulzadənin  təbrincə  desək,  türk  milliyyətçiliyinin, 

kamalizmin  (atatürkçülüyün)  və  Türkiyədəki  liberalizmin 

öndərlərindən biri olmuşdur [245, 177]. 

Əlbəttə,  bütün  bunlar  Azərbaycan  türklərinin  Ə.Hü-

seynzadəyə, Ə.Ağaoğluna olan sevgilərini zərrə qədər azalma-

sına  əsas  vermir.  Ancaq  o  da  bir  həqiqətdir  ki,  Azərbaycan 

Milli  İdeyasının  əsas  daşıyıcısı  M.Ə.Rəsulzadə,  M.B.Məm-

mədzadə kimi milli ideoloqlar olmuşdur. 

Bu mənada, M.Ə.Rəsulzadənin  «Əsrimizin Siyavuşu» 

əsəri  milli-ideoloji  bir  konsepsiyadır.  Fars  şairi  Firdovsinin 

«Şahnamə»  əsərini  bir  daha  oxuyan  və    paralel    müqayisə 

apararaq  Firdovsinin  qəhrəmanlarından  biri  olan  Siyavuşun 

həyatını  Azərbaycan  Cümhuriyyətinə  oxşadan  Rəsulzadənin 

gəldiyi  nəticəyə  görə,  İranla  Turan  arasında  qalan  Siyavuşla, 

Rusiya  və  İran  arasında  bölüşdürülə  bilməyən  Azərbaycan 

eyni  taleyi  yaşayır.  Ancaq  Firdovsinin  Siyavuşundan  fərqli 

olaraq  Rəsulzadənin  «Azərbaycan  Cümhuriyyəti»  adlı 

idealının bir gün azadlığa qovuşacağı əsərdə nikbinliklə qeyd 

edilir.  

XX  yüzilliyin  böyük  Azərbaycan  türk  ideoloqu 

«Əsrimizin  Siyavuşu»nda  yazırdı  ki,  bir  çox  zaman  azərbay-

canlılar  öz  türklüklərini  və  türk  soyundan  gəldiklərini  bilmə-

yərək xalis iranlı kimi özlərini hiss edib, iranlı kimi düşünüb, 

iranlı  kimi  yaşayıblar.  Rəsulzadənin  fikrinə  görə,  XIX  əsrin 

əvvəllərində  Quzey  Azərbaycanın  çar  Rusiyasının  idarəsinə 

keçməsinin xeyri bu oldu ki, «azərbaycanlılar özlərini ictimai 

---