MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
344 344 canın SSRİ-nin tərkibində formal şəkildə varlığı da təhlükə altında qalmış olardı. Mühacirətdə yaranan tarixi, ədəbi, fəlsəfi əsərlər sovet Azərbaycanında yaranan həmin istiqamətli əsərlərə də xeyli dərəcədə təsir göstərmişdir. Hətta deyə bilərik ki, Sovet Azər- baycanı mütəfəkkirləri bu istiqamətli işlərində, bir çox hallarda adlarını çəkməsə də, mühacir mütəfəkkirlərimizin irsindən (M.Ə.Rəsulzadə, Ə.Hüseynzadə, Ə.Ağaoğlu, C.Zeynaloğlu və b.) bu və ya başqa dərəcədə yararlanmışlar. Çünki Azərbaycan tarixinə, mədəniyyətinə, fəlsəfəsinə və s. dair ilk ciddi elmi-tədqiqat işləri mühacir ziyalılar tərəfindən aparılmışdır. Məsələn, mühacir ziyalılar Azərbaycan tarixinə aid kitabları 1920-ci illərdə nəşr etdirdiyi halda, Sovet Azər- baycanında bu prosesə yalnız 1940-cı illərdə başlanmışdır. Deməli, mühacir ziyalılar vətənlərindən kənarda yaşamlarına baxmayaraq, Azərbaycan tarixinin, fəlsəfəsinin, mədəniyyətinin və ədəbiyyatının inkişafında çox mühüm rol oynamışlar. Bütün bunlar isə ilk növbədə milli ideyanın yaşaması üçün çox vacib amillər idi. Ümumiyyətlə, mühacirət dövrünün mütəfəkkirləri Azərbaycan milli ideyasının yaşadılmasında əvəzsiz rol oyna- mışlar. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatında diqqət çəkən milli varlıq (millət, dil, mədəniyyət və s.) və azərbaycançılıq məfkurəsidir. Mühacir mütəfəkkirlərin fikrincə ana, millət və vətən müqəddəs hislərdir və onlar bir-birlərinə son dərəcə bağlıdırlar. Bunların arasında millətin varlığını daha önəmlidir, çünki Azərbaycanın milli istiqlalı təmin edilmədən ana və vətən anlayışının heç bir məna kəsb etməyəcəkdir. Mühacir mütəfəkkirlər bəyan edirdilər ki, bolşevizmin mövcudluğu dövründə isə milli istiqlal xəyal olaraq
|