MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 521
Bu baxımdan Azərbaycan türk ideoloqları etnik türkçülüklə-azərbaycançılıqla bağlı nəzəri ideyalarını 1918-ci ilin mayın 28-də qurulan Azərbaycan Cümhuriyyətinin dövlət dilinin və millətinin adını türk olaraq əməli şəkildə müəyyən- ləşdirməklə bu məsələləri əsasən həll etmişlər. M.Ə.Rəsulzadə ideyalarının məhsulu olan
Azərbaycan türkçülüyü- azərbaycançılıq ideyası (ortaq türk dili, ortaq türk tarixi, ortaq türk mədəniyyəti və s.), 1920-ci il yanvarın 11-də Azərbaycan Cümhuriyyətinin dünyanın aparıcı dövlətləri tərəfindən tanınması ilə beynəlxalq hüquqi status da qazanmışdır. Azər- baycan Cümhuriyyətinin bir türk dövləti kimi dünya dövlətləri tərəfindən tanınmasının nəticəsi olaraq da, SSRİ işğalının müəyyən bir dövründə (1920-1936) də «Azərbaycan türk milləti», «Azərbaycan türk dili» və bu kimi anlayışlar öz statusunu qoruyub saxlamışdır. Məsələn, 1926-cı ildə Bakıda keçirilən 1-ci Türkoloji qurultayın iştirakçıları dəfələrlə Azər- baycandan və Orta Asiyanın türk dövlətlərindən türk respub- likaları kimi bəhs etmişlər [172 a , 27; 297]. Bir sözlə, 1937-ci ilə qədər Azərbaycan dövlətinin dili türk, milləti türk adlanmış və Quzey Azərbaycan istər SSRİ, istərsə də dünya ölkələri tərəfindən türk ölkəsi, türk dövləti kimi qəbul edilmişdir. Bu baxımdan Azərbaycan Cümhuriyyətini süquta uğradaraq onun yerində Azərbaycan Sovet Sosialist Respu- blikasını yaradan Sovet Rusiyasının başçıları və ideoloqları yalnız siyasi durumu dəyişdirməklə kifayətlənə bilməzdilər. Ona görə də, ölkənin ictimai-siyasi quruluşunu dəyişən sovet- rus ideoloqları çox keçmədən, Azərbaycanda kök salmış milli ideyaya – Azərbaycan türkçülüyünə qarşı da hücuma keçdilər. Ancaq Azərbaycanı silah gücünə işğal edən Sovet Rusiyası bu məsələdə də xeyli əziyyətlər çəkməli oldu. Buna başlıca səbəb |