MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

528 

528 

mənşəli etnoslar «Azərbaycan dili»nin «türk dili» adlanmasından 

narahatdır;  3)  «Azərbaycan  dili»  adı  artıq  neçə  on  illərdir  ki, 

uğurla  işlənir  [65,  244].  Eyni  zamanda,  o  qeyd  edir  ki, 

«Azərbaycan  dili»  «Azərbaycan  xalqı»,  «Azərbaycan  milləti», 

«Azərbaycan  dövləti»  anlayışları  ilə  səsləşir.  Əgər  «Azərbaycan 

dili» əvəzinə «türk dili», yaxud da «Azərbaycan türkcəsi» desək, 

onda «türk milləti», «türk ədəbiyyatı», «türk dövləti» məfhumları 

kimi yeni analogiya təklif edilmiş olur [64, 326].  

Fikrimizcə, N.Cəfərovun birinci tezisi ümumiyyətlə, heç bir 

mənada məntiqə uyğun deyil. Ən azı ona görə ki, iki, üç, beş və s. 

deyil,  hər  bir  türksoylu  millətin  türk  dilinə  sahib  çıxması  onun 

təbii haqqıdır. Qeyri-türk mənşəli etnosların türk dilindən narahat 

olmasına gəlincə, belə anlaşılır ki, əhalinin 100-də 90 faizini təşkil 

edən  biz  Azərbaycan  türkləri  millətimiz  və  dilimizin  «türk» 

adından azsaylı etnoslara (talışlar, ləzgilər, avarlar, kürdlər və b.) 

görə imtina  etməliyik,  ancaq bu mənada  həmin  etnik  qruplar nə 

dillərindən,  nə  də  etnik  adlarından  imtina  etməyə  bilərlər  və 

etmirlər də. Sonuncu məsələyə gəlincə isə, «Azərbaycan dili»nin 

bir neçə on illik tarixi olduğu halda, türk dilinin tarixi nəinki on 

illiklərlə,  heç  minilliklərlə  müqayisə  edilə  bilməz.  Bu  baxımdan 

türk  dilini  istər  vətəndaşlıq  hüququ  qazanması,  istərsə  də  dünya 

miqyasında  tanınması  mənasında  Azərbaycan  dili  ilə  müqayisə 

etmək  belə  doğru  deyil.  Özəlliklə,  N.Cəfərovun  türk  dilinin  öz 

haqlı  və  təbii  mövqeyini  bərpa  edəcəyi  təqdirdə  «türk  dövləti», 

«türk  ədəbiyyatı»,  «türk  tarixi»  və  bu  kimi  anlayışların  da 

işlədiləcəyini,  ancaq  bunun  doğru  olmaması  ilə  bağlı 

mülahizələrinin heç bir elmi əsası yoxdur. Çünki hər millətin tarixi 

onun yaşadığı coğrafi ərazinin adından öncə milli kimliyi, dili və 

adət-ənənələri ilə bağlıdır. Məsələn, ABŞ-ın rəsmi dili ingiliscədir, 

ancaq  əhalisi  amerikan  adlanr.  Ona  görə  də  fikrimizcə, 

---