MahirəNərimanqızı

 

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

553 

NƏTİCƏ 

 

Milli  ideologiya  problemi  hər  millətin  həyatında 

ümumi yanaşmalarla yanaşı, özünəməxsusluqları da inkar edə 

bilməz.  Çünki  hər  bir  millətin  adət-ənənələri,  mədəniyyəti 

kimi, mövcud həyat tərzi də fərqli xüsusiyyətlərə malikdir. Bu 

mənada,  daha  çox  Şərq  mədəniyyətinə,  o  cümlədən  İslam-

Türk  dünyasına  aid  olan,  ancaq  bununla  yanaşı,  Qərbin-

Avropanın  mütərəqqi  dəyərlərinə  də  biganə  qalmayan 

Azərbaycan  xalqının  milli  ideologiyaya  münasibətində  də 

özünəməxsuluq qaçılmazdır. Çünki Azərbaycan xalqı Şərq və 

Qərb mədəniyyətinin qovşağında yaşamaları ilə yanaşı, özü də 

bu  mədəniyyətlərdən  yalnız  qidalanmamış,  eyni  zamanda 

onların  yaranmasında  və  inkişafında  müəyyən  pay  sahibi 

olmuşdur.  

Azərbaycan  milli  ideyasının  formalaşmasında  da  bu 

faktorlar mühüm rol oynamışdır. Hələ, XIX əsrin Azərbaycan 

mütəfəkkirləri  (A.A.Bakıxanov,  M.F.Axundzadə,  H.Zərdabi) 

yaxşı anlayırdılar ki, Azərbaycan xalqının gələcəyi yalnız bir-

tərəfli,  yəni  tamamilə  İslam-Türk-Şərq  mədəniyyəti  ilə  bağlı 

ola  bilməz,  müəyyən  mənada  Qərbin-Avropanın  mütərəqqi 

dəyərlərinə də yiyələnmək lazımdır. Bu məqsədlə onlar  Azər-

baycan  xalqının  maariflənməsi  və  sivil  cəmiyyətə  çevrilməsi 

yolunda, bu və ya digər dərəcədə Qərb mədəniyyətinə də mür-

aciət etmiş, İslam-Türk dünyasının bu hissəsində islahatlar ap-

armağa  cəhdlər  göstərmişlər.  Əgər  Bakıxanov  bu  məsələdə 

daha mühafizəkar mövqədən çıxış edərək Qərb mədəniyyətin-

dən bəhs edərkən İslamın müasirliyini və üstünlüyünü önə çə-

kirdirsə, Axundzadə ondan fərqli olaraq İslam dinində radikal 

islahatlar aparılmasını və Qərb-Avropa mədəniyyətinin burada 

---