MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əhməd bəy
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
72 72 din əsasında birləşməlidir. «Nədən bu hala qaldıq?» əsərində Ayvazov açıq şəkildə bəyan edirdi ki, türklərin nicatı nə sosializmdə, nə də ona oxşar yad bir cərəyanda deyil, mütərəqqi ruhlu İslam-Türk birliyindədir [31; 87 a , 188]. Bu baxımdan Ayvazov da Ə.Hüseynzadə kimi, ortaq türk dilinin yaradılması fikrini müdafiə etmişdir. Məsələn, o yazırdı ki, İslam-Türk birliyindən çıxış edən «Rusiya Müsəlmanları İttifaqı»nda bir araya gələnlərin türkcədən daha çox rus dilində danışmaları doğru deyildir: «Qafqaslı bir türk krımlı bir türk ilə, kazanlı bir bir müsəlman, türküstanlı bir müsəlman ilə görüşdükcə yekdigərini anlayacaq qədər ana lisanlarını bilməmək doğrusu, böyük bir eyb və şeyndir… Halbuki hər şeyimizin əsli, əsası, təməli lisandır, lisan birləşməyincə, qəlblər heç birləşməz, qəlbələr birləşməyincə də meydana bir şey gətiriləməz!» [31; 87 a
müqəddəs olduğundan səadəti də milliyyət ilə birlikdə arzu etmək lazımdır; ancaq bununla yanaşı milliyyəti islamiyyət ilə, islamiyyəti insaniyyət ilə sevmək gərəkdir. Bu baxımdan avropalaşmağa, sosial-demokratlara qoşulmağa meyil etməyən Ayvazov türk-müsəlman dünyasının nicatını İslam-Türk-Şərq məfkurəsinin sintezində axtarmışdı: «İctimaiyyəti milliyyətdə, milliyyəti insaniyyətdə, ədalətdə, insaniyyəti mədəniyyətdə, mədəniyyət və səadəti də vətəndə, islamiyyətdə arayınız» [87 a ,
Azərbaycan türkləri arasında islamçılıqla yanaşı, siyasi- ideoloji türkçülüyə meyil edən ilk ziyalılardan biri Əhməd bəy Ağaoğlu olmuşdu. Bir qədər də dəqiqlşədirsək, Ağaoğlu «İslam millətçiliyi» uğrunda mübarizədə türklüyü onun əsas silahlarından biri kimi görmüşdür. Bu baxımdan «Kaspi», «Həyat» və «İrşad» qəzetlərində dərc olunan məqalələrində o, |