Markaziy Osiyo davlatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi


Elektron ta’lim resurslari



Yüklə 1,33 Mb.
səhifə93/93
tarix07.01.2024
ölçüsü1,33 Mb.
#210206
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   93
portal.guldu.uz-IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFYA (Markaziy Osiyo davlatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi) fanidan o’quv-uslubiy majmua

Elektron ta’lim resurslari:
1.www.ziyonet.uz
2. www.nuu.uz
3. www.connect.uz
4. www.gov.uz


MUSTAQIL TA’LIM MAShG’ULOTLARI:
1. Markaziy Osiyo tabiiy sharoitiga iqtisodiy baho berish.
2. Markaziy Osiyo er resurslari.
3. Markaziy Osiyo iqtisodiyotining bozor munosabatlariga o’tish davri muammolari va vazifalari
4. Markaziy Osiyodagi yangi sanoat korxonalari.
5. Tog’ va tog’ oldi dehqonchilik dehqonchilik tarmoqlari.
6. Mustaqillik davrida jahon bozorlari bilan bog’lovchi yangi transport yo’llarining barpo etilishi.
7. Markaziy osiyo davlatlari tashqi iqtisodiy aloqalarri.
8. Qozog’iston metallurgiya sanoat korxonasi.
9. Turkmanistonning asosiy ixtisoslashgan sanoat tarmoqlari.
10. Qirg’izistonning rangli metallurgiya sanoati.
11. Markaziy osiyo davlatlarining shaklalnish bosqichlari.
12. Markaziy osiyo davlatlarining milliy tarkibi.


GLOSSARIY:



Atamaning nomlanishi

Atamaning ma’nosi

O’zbek tilida

Rus tilida

Ingliz tilida

Energetika, energetika xo’jaligi

Энергетика, Энергетическая хозяйства

Energy, power engineering

sanoatning xalq xo’jaligini energiya bilan ta’minlash uchun turli yotsilgi va b. ener­getik resurslar olish va ulardan foydalanish bilan shugullanadigan tarmog’i.

Emigratsiya

Эмиграция

Emigration

(latincha emigro — ko’chib ketaman)— kishilarning doimiy yashash uchun yoki uzoqroq muddatga, bir mamlakatdan ikkinchi mamlakatga majburiy yoki ixtiyoriy ko’chib ketishi.



Xalqaro mehnat taqsimoti

Международноеразделение
труда

International division of labor

ijtimoiy territorial mehnat taqsimotining oliy formasi, ayrim mamlakatlarning almashish (sotish) uchun muayyan turdagi mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashishi

Tashqi savdobalansi

Внешнеторговый баланс

Foreign Trade Balance

mamlakatningmuayyanvaqtdagi (masalan, 1 yilgi) eksport va im­port qiymati orasidagio’zaro nisbat. Agar eksport importdanoshsa, mamlakatT. s. b. aktiv ba­lans, import eksportdanoshsa, passiv balans deyiladi.



Ruda

Руды

Ruda

sanoatda foydalanish uchun yaroqli miqdorda metallar yoki ularning birikmalarini o’z ichiga olgan tog’ jinslari. Tarki­bida nometall foydali qazilmalar bo’lgan tog’ jinslari xam R. deyiladi, Mas, asbest rudasi, gra­fit rudasi, apatit rudasi va b.

Nefteprovod,

Нефтепровод

Nefteprovod,

neft va neft mahsulotlari yuboriladigan inshootlar (er osti va suv osti quvurlari, nasos stantsiyalari, neft saklanadigan joylar, har xil qurilmalar).

Rayon

Район

District

(frantsuzcha rayon — bir nuqtadan taralgan)—biron-bir xususiyatlariga qarab ajratiladigan territoriya; iqtisodiy, tabiiy geografik, ma’muriy R. lar bo’ladi;

Mehnat unumdorligi

Производителност труда

Labor productivity

ishlab chiqarish jarayonida kishilar mehnatining foydaliligi, samaradorligi va mahsuldorligi. M. u. ishlovchining ma’lum vakt (soat, smena, oy, yil) davomida tayyorlagan mahsulot hajmi bilan belgilanadi.

Suburbanizatsiya

Субурбанизация

Suburbanization

(inglizcha su-burb — shahar yoni)—shaharlarning shahar atroflari hisobiga o’sishi.

"Iqtisodiy geografiya" tushunchasini

Понятие «Экономическая география»

The concept of "economic geography"

buyuk rus qomusiy olimi M.V.Lomonosov XVIII asrning 60-yillarida ishlatgan va uni muomalaga kiritgan.

Iqtisodiy rivojlantirish kontseptsiyasi

Концепция экономического развития

Concept of economic development

muayyan mamlakat, iqtisodiy rayonlarning murakkab tizimi bo’lib, shakllanishi qonuniy tarzda shakllanadi.

Iqtisodiy - geografik bashoratlash usuli

Экономико-географический метод прогнозирования

Economical - geographical forecasting method

mamlakatlar, ularning hududlari kelajakda majmuali rivojlanishini turli ko’rsatgichlar tahlili orqali belgilashga yordam beradi.

Kartografikusul

Картографический метод

Cartographic method

«Iqtisodiygeografiya»ningmaxsususullaridanhisoblanadi. Xarita – bilimmanbaivao’rganishob’ektidir. Hududiy, iqtisodiygeografikjarayonlarvaayrimmamlakatlarmiqyosidaishlabchiqarishkuchlarinijoylashtirishhususiyatlariniengko’rgazmalitarzdafaqatgeografik xarita namoyonetishimumkin.

Moddiy ishlab

Производство материалов

Material production

chiqarishning tarmoq tizimida ham sezilarli o’zgarishlar sodir bo’ldi

Mezotizim

Мезотизим

mesothet

sanoat, qishloq xo’jaligi, transport va boshqalarning ichida shakllanadigan nisbatlarni ko’rsatadi. Masalan, dunyo sanoat tizimida FTI ta’sirida tog’-kon sanoatining solmog’i pasayib, ishlab beruchi sanoatning salmog’i oshib bormoqda.

Sanoat

Промышленност

Industry

dunyo moddiy ishlab chiqarishining etakchi tarmog’i bo’lib, unda 350 mln..dan ko’proq aholi band.

Savdo balansi

Торговый баланс

Trade Balance

bir yilda mamlakatta chetdan keltirilgan mahsulot bilan chetga chiqarilgan mahsulotlar tannarxi o’rtasidagi nisbat.

Transport

Транспорт

Transport

moddiy ishlab chiqarishning 3-tarmog’i hisoblanadi, u barcha tarmoqlarning rivojlanishdaetakchi asosiy o’rin tetadi.

Tizimning tahlil usuli

Метод системного анализа

System analysis method

bosqichma-bosqich tamoyiliga asoslangan bo’lib, har bir hududiy tizim, ayniqsa, ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi, joylashish hususiyatlarini o’rganish bo’yicha ma’lum maqsad va vazifalarni qamrab olgan.

Urbanizatsiya

Урбанизация

Urbanization

mamlakat yoki rayon aholisi sonida shaharliklar salmog’ining o’sishi urbanizatsiyadeb ataladi.

Xalqaro kredit

Международный кредит

International credit

moliyamunosabatlari zaem vakreditlarberish, kapital eksport va import qilishdao’z mohiyatinitopadi.

Qiyosiy geografik usul

Сравнителный географический метод

Comparative geographical method

qator hududiy birliklarni turli ko’rsatkichlar asosda bir-biri bilan taqqoslashdir.




Yüklə 1,33 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   93




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin