Ma’ruza №12 Gazlar mexanikasining asosiy tushunchalari Tayanch iboralar

Gazlar mexanikasining asosiy ko‘rsatkichlari 
Gaz mexanikasida keng qo‘llaniladigan asosiy ko‘rsatgichlarga quyidagilar kiradi: 
a. 
Real sharoitda gazlarning haqiqiy solishtirma og‘irligi γ
tp

760
)

1
(
0
t
tp





bunda: β – gazni hajmi kengayish koeffitsienti, 
γ
0 
- 0 
0
C va bosim 760mm simob ustuni bo‘lganda gazning solishtirma og‘irligi; 
b. 
Real sharoitda gazlarning hajmi V
tp 
P
t
V
V
tp
760
)
1
(
0



Bunda: V
0
– 0 
0
C va bosim 760mm. simob. us. Bo‘lganda gazni nisbay hajmi, ρ-gazning 
bosimi, mm. suv ust. 
12.1-rasm. Suyuqlik va pech gazi o’zini tutishida o’xshashlik va farq: I — suyuqlik va еngil gazni 
quyish; II — suyuqlik va engil gaz bosimi ustuninig yo’nalishi 

---

v. 
W – 0 
0
C va bosim 760mm. simob. us. bo‘lganda gazning nisbiy harakatlanish tezligi, 
m/sek. 
F
V
W
0

bunda: F - pech yoki gaz harakatlanish yo‘lagining perpendikulyar kesimi, m 
W tp – t °C va R bosimda gazning real harakatlanish tezligi: 
P
t
W
W
tp
760
*
)
1
(


Pechni ichidagi bosim atmosfera bosimidan katta farq qilmasligi sababli gazning real 
solishtirma og‘irligi, hajmi va tezligi qo‘shimcha ko‘rsatkichsiz aniqlanadi. 
)
1
(
);
1
(
;
1
0
0
t
W
W
t
V
V
t
t
t
t











P – gaz bosimi,1 mm suv. ust. = 1kg/m. 
ρ - zichlik, kg/m. 
γ – kinematik qovushqoqlik, m/sek. 





- dinamik qovushqoqlik, m
2
/sek; q = 9,81 m/sek 
d – pech yoki gaz harakatlanish yo‘lagining gidravlik diametri, m 
S
F
d
4

bunda: F – pechni perpendikulyar kesimi, m. 
S – kesimni perimetri, m.