Nitrit anioni NO2- ning xususiy reaktsiyalari Reaktsiyalarnil o’tkazishda NaNO2 yoki KNO2 ning suvdagi eritmalaridan foydalaniladi.
1. Suyultirilgan kislotalar nitritlarnil parchalaydi, bunda qonqir azot (IV)-oksidi ajralib chiqadi:
2NaNO2+H2SO4 = NO2+NO+Na2SO4+H2O
Natriy nitritning 6-8 tomchisiga sulfat kislotaning suyultirilgan eritmasidan 5-6 tomchi qoshiladi. qonqir rangli azot dioksidi qosil bo’lishi kuzatiladi.
2. Kaliy yodid KI sulfat kislotaning suyultirilgan eritmasi ishtirokida nitritlar ta'sirida erkin yodgacha oksidlanadi.
2KNO2+2KI+2H2SO4 = I2+2NO+2K2SO4+2H2O
2NO2-+2I-+4H+ = I2+2NO+2H2O
Probirkaga 2-3 tomchi kaliy nitrit eritmasidan solib, ustiga H2SO4 ning 2 N eritmasidan shuncha tomchi qoshiladi. Song kaliy yodid eritmasidan 2-3 tomchi va 1-2 tomchi benzol (benzin) yoki kraxmal eritmasi qoshiladi. Ajralib chiqqan yod
benzolni binafsha tusga kiritadi, kraxmal esa yod bilan kok rang qosil qiladi.
Reaktsiyani bajarish sharoiti:
- Reaktsiyani kuchsiz kislotali muqitda xona qaroratida o’tkaziladi, chunki isitilganda yod-kraxmalli eritma rangsizlanadi;
- Nitrit anioni ayni sharoitda Br- ionlarini oksidlamaydi.
3. Kaliy permanganat KMnO4 kislotali muqitda NO2- ionlarini NO3- ionlarigacha oksidlaydi, bunda eritmaning qizil-pushti rangi yoqolib, rangsizlanadi:
5KNO2+2KMnO4+3H2SO4 = 5KNO3+2MnSO4+K2SO4+3H2O
5NO2-+2MnO4-+6H+ = 5NO3-+2Mn2++3H2O
Probirkaga 3-5 tomchi KMnO4 eirtmasidan va suyultirilgan H2SO4 eritmasidan 2-3 tomchi solib, aralashma 50-600S gacha suv qammomida isitiladi. Keyin 5-6 tomchi KNO2 eritmasi qoshiladi. Bunda KMnO4 ning eritmasining rangsizlanishi kuzatiladi.
Reaktsiyani o’tkazish sharoiti:
- Eritmaning Ph qiymati 7 dan biroz kichik bo’lishi kerak;
- Isitish (qaynaguncha emas) reaktsiyaning borishiga imkoniyat yaratadi.
- Permanganat tomonidan oksidlanuvchi boshqa qaytaruvchilar NO2- ni topishga xalaqit beradi.
