Kolloid zarrachalarning sirti katta bo`lgani uchun ionlarni adsorbtsiyalash qobilyati yuqori bo`ladi. Adsorbilangan shu ionlar kolloid eritmalarning barqarorligiga ma`lum ta`sir ko`rsatadi. CHunki suyuqlik qattiq zarrachaga nisbatan (yoki zarracha suyuqlikka nisbatan) xarakat qilganda qo`sh elektr qavatning adsorbtsion va diffuzion qavatlari chegarasida xosil bo`ladigan potentsial-elektrokinetik potentsial vujudga keladi.
U dzeta ()xarfi bilan belgilanadi va dzeta-potentsial deb yuritiladi.
Elektrokinetik potentsialdan tashkari yana termodinamik potentsial xam mavjud. Termodinamik potentsial qattiq zarracha sirti bilan suyuqlik ichidagi umumiy potentsiallar ayirmasini ko`rsatadi. rasmga qarab elektrokinetik va termodinamik potentsiallar bir-biridan nima bilan farq qilishini tushinib olish qiyin emas.
Qo`sh elektr qavatning xozirgi zamonda qabul qilingan sxemasi.
Demak, elektrokinetik potentsial termodinamik potentsialning faqat ma`lum qismini tashkil etadi, ya`ni adsorbtsion qavat bilan diffuzion qavat chegarasidagi potentsial kattaligi ( -potentsial) elektrokinetik potentsialni ko`rsatadi.
Elektrokinetik potentsial dispers sistemalarning barqarorligini aniqlovchi belgilardan biri bo`lib, unga tashki sharoitning ta`siri barqarorlikni kamayishiga yoki oshishiga sababchi bo`ladi.
Kolloid zarrachalarda elektr zaryadining mavjudligini birinchi marta F.F. Reiss (1807).
Reissning tajribasi quyidagicha edi:
Ho'l loy qatlamiga ikkita qo'yildi suv bilan to'ldirilgan shisha quvurlar. Elektrodlar quvurlarga joylashtirildi doimiy manbaga ulanadi va quyidagicha ifodalanadi.
Kolloid eritmalarning elektr xossalari
Bir muncha vaqt o'tgach, anod trubkasidagi elektr maydoni ta'sirida loy zarralari suspenziyasi paydo bo'lishi sababli darajaning pasayishi va loyqalik kuzatildi.
Katod trubkasidagi suv darajasi oshdi.
Tajriba natijalari shuni ko'rsatdiki, loyning kolloid zarralari musbat zaryadlangan elektrodga - anodga o'tganda manfiy zaryadga ega.
