MergedFile

6.2. Şifahi prezentasiyaya qoyulan tələblər 
Ş
ifahi ifadə və yazılı mətn bir-birindən kəskin fərqlənirlər. Yazılı mətnin 
vahidi  ayrı-ayrı  sözlər  və  cümlələr  olduğu  halda,  şifahi  mətndə  ifadələr, 
şə
rh  və  bəyanatlar  önəmli  rol  oynayır.  Burada,  ifadə  təkcə  sözlə  yox, 
həmçinin  jest,  gülümsəmək,  hətta  susmaq  da  ola  bilər.  Yazılı  mətn 
məlumatı  sadələşdirir,  onu  daha  konkret  və  hətta  səthi  edir.  Şifahi  dilə 
paralinqvistik  vasitələr  (intonasiya,  sifətin  mimikası,  jestikulyasiya  və 
bədənin hərəkəti) də daxil olaraq onu daha canlı edir.   
  Şifahi çıxış zamanı natiqləri üç qrupa bölürlər: “bəzilərini dinləmək olar, 
digərlərini  dinləmək  mümkün  deyil,  üçüncüləri  dinləməmək  mümkün 

---

Işin prezentasiyası 
 
 
 
128 
deyil” [29]. Prezentasiya zamanı çıxışçının gözlərini mətnə zilləyərək onu  
monoton  oxuması  auditoriyaya  qarşı  hörmətsizlik  sayılır.  Belə  halda 
emosional ifadə və çıxışın aydınlığı itir.   
Hələ  qədim  Yunanıstanda  kağız  əsasında  danışmaq  yüksək  olmayan 
siyasi  mədəniyyətin  əlaməti  sayılırdı.  Ona  görə  də,  orada  şagirdlərə  nitq 
mədəniyyəti,  publika  qarşısında  inamlı  və    dəlillərlə  çıxış  etməyin 
vərdişlərini öyrədən sofistika və ritorika müəllimləri yüksək qiymətləndiri-
lirdilər.   
Ş
ifahi prezentasiya elmi tədqiqat işinin nəticələrinə maraq oyatmalı, işin 
ə
sas  nəticəsinin  asan  başa düşülməsinə  kömək  etməli  və  elmi  diskusiyaya 
şə
rait  yaratmalıdır.  İxtisas  üzrə  bilikdən  əlavə  tədqiqatçının  çıxışı  zamanı 
onun  çıxışetmə  və  prezentasiya  qabiliyyəti  də  publika  tərəfindən  qiymət-
ləndirilir. Şifahi prezentasiya üç əsas amildən asılıdr: mətn, vizual köməkçi 
vasitələr və çıxış stili [59, 77].   
Prezentasiya sözünün məzmununa görə, o, elmi işin dəyərini publikaya 
yüksək şəkildə nümayiş etdirməlidir. Prezentasiyanın keyfiyyəti hər şeydən 
öncə  onun  quruluşu  və  struktur  tərkibindən  asılıdır.  O,  eyni  zamanda 
yüksək dərəcədə  məntiqi və konsekutiv (ardıcıl) şəkildə tərtib olunmalıdır. 
Çıxışın əvvəlində tədqiq olunan problem və tədqiqat hipotezi təyin oluna-
raq, çıxışın gedişində vizuallaşdırılmış nəticələrin köməyi ilə dinləyicilərin 
diqqətini cəlbedəcək şəkildə nümayiş etdirilir (şəkil 6.1).