İş
in prezentasiyası
127
ə
dəbiyyat natiqlik sənətinin qayda və şərtlərinin sadələşdirilməsinə gətirib
çıxarır. Sözlə ifadə haqqında elmin ənənəvi önəmli olan hissəsi stilistika
ə
dəbiyyat nəzəriyyəsinin bir hissəsinə çevrilir, qalan hissəsi isə praktiki
ə
həmiyyətini itirir.
Yalnız sonralar, XX əsrdə ritorika Avropada yenidən gündəmə gəlir.
Ritorikanın Avropada baş verən inkişafı Amerika Birləşmiş Ştatlarından
yan keçir. Amerika ritorikası XVIII əsrdə amerika məktəblərinə böyük təsir
göstərir. XIX əsrdə amerika Universitetlərində ritorika üzrə təhsil böyük
dəyişikliyə məruz qalır.
Çağdaş dövrdə sosial kommunikasiyanın müxtəlif sferaları arasında elə
də böyük fərq qalmayıb. Ənənəvi ritorikanın tərkib hissəsi olan siyasi,
hüquqi, bayram və dini çıxışlara yeniləri–akademik, iş və publisistik
ritoriklar da daxil olur. Hal hazırda nə qədər kommunikasiya növləri
mövcuddursa, bir o qədər də ritorika növləri hökm sürür. Hər bir dövrdə
ictimai şüura təsir edənlər arasında nitq kommunikasiyası dominantlıq edir.
Ona görə də, onları öyrənən fənlərə maraq artır. Hal-hazırda bu kütləvi
informasiya vasitələri, siyasi və işçi ritorikalardan ibarətdir.
Ritorika nəzəri, tətbiqi və tematik olaraq fərqlənir. Nəzəri ritorika
keyfiyyətli nitqin təşkilinin elmi araşdırılması, tətbiqi ritorika isə qayda və
qanunauyğunluqların, həmçinin ən uğurlu çıxış nümunələrinin axtarışı ilə
məşğuldur. Tematik ritorika bir vacib mövzu ətrafında müxtəlif yazılı və
ş
ifahi ədəbiyyatların toplanmasından ibarətdir. Misal üçün ABŞ-da geniş
yayılmış, prezident seçkisində istifadə olunan ritorikanı göstərmək olar.
Dostları ilə paylaş: