Microsoft Word Düzeltilmis tez

3.4.2.1 Teşvikin Temel Özellikleri 
Teşvik kavramının temel özelliklerini altı ana başlıkta incelemek 
mümkündür;
137
• Teşvikler, devlet tarafından verilir. 
• Teşvikler, genellikle özel kesime verilmekle birlikte kamu teşebbüslerine de 
verilebilmektedir. 
• Teşvikler, devlete bir maliyet yükler. Bu, nakdi teşviklerde ucuz kredi ve 
hibeler yoluyla yapılan transferler nedeniyle kamu fonlarının azalmasından 
kaynaklanacağı gibi, vergisel teşviklerde tahakkuk etmiş veya gelecekte 
tahakkuk edecek bir devlet gelirinin bağışlanmasından kaynaklanan gelir 
azalması şeklinde de olabilir. 
• Teşvikler, devlet açısından gelir kaybı veya fon azalmasına neden olurken, 
firmalar açısından bir “yararı” ifade eder. 
• Teşvikler, yatırımın mahiyetini, bölgesini, sektörünü, büyüklüğünü ve 
zamanlamasını etkilemek amacına dönük olarak kullanılır.
• Teşvikler, dolaylı veya dolaysız verilebilir. 
• Teşvikler, açık veya gizli olabilir. 
3.4.2.2 Amaçlarına Göre Teşvikler 
 
Teşvikler amaçlarına, kapsamına, araçlarına, kaynaklarına veya veriliş 
dönemine göre beş ayrı sınıflandırmaya tabi tutulabilir; Amaçlarına göre teşvikler; 
yatırım ve üretimi arttırmak, ihracatı desteklemek, rekabet gücü kazanmak, yabancı 
sermaye çekmek, ekonomik kalkınmayı hızlandırmak, bölgesel dengesizliği 
gidermek, girişimci riskini azaltmak, Ar-Ge ve teknolojik gelişmeyi sağlamak, 
136
Mustafa DURAN, Teşvik Politikaları ve Doğrudan Sermaye Yatırımları,T.C. Başbakanlık 
Hazine Müsteşarlığı Matbaası, Araştırma-İnceleme Dizisi, No: 33 Ankara, Şubat 2003, s. 34. 
137
M. DURAN, s. 6-7. 

---

75
nitelikli insan gücü yetiştirmek, kalite ve verimlilik artışı sağlamak, KOBİ’ leri 
desteklemek, yarım kalmış yatırımların tamamlanması gibi amaçlarına göre 
sınıflandırılabilir
138
. Genellikle bölgesel yatırımların arttırılması, sektörel 
yatırımların arttırılması, performansın arttırılması, teknoloji transferi gibi dört temel 
amacın gerçekleştirilmesi için kullanılmaktadır
139
. 
Kapsamına göre teşvikler; genel amaçlı ve özel amaçlı teşvikler olarak 
sınıflandırılabilir. Genel amaçlı teşvikler, ekonominin genelini kapsayan ve sektör 
ayrımı yapmaksızın her sektör için aynı oranlarda uygulanan teşviklerdir (gümrük 
muafiyeti veya KDV istisnası vb.). Belli sektörleri, bölgeleri veya firmaları 
diğerlerine göre avantajlı duruma getiren teşvikleri de özel amaçlı teşvikler olarak 
sınıflandırmak mümkündür. Veriliş aşamalarına göre teşvikler; yatırım öncesi 
teşvikler, yatırım dönemi teşvikleri ve işletme dönemi teşvikleri olarak üç ayrı 
aşamaya ayrılabilir. Kullanılan araçlara göre teşvikler; ayni teşvikler, nakdi teşvikler, 
vergisel teşvikler, garanti ve kefaletler ve diğer teşvikler olarak sınıflandırılabilir. 
140
Son olarak da kaynaklarına göre teşvikler; kâr/gelir bazlı, sermaye yatırımları 
bazlı, emek bazlı, satış bazlı, katma değer bazlı, diğer özel harcama bazlı, ithal bazlı, 
ihraç bazlı olarak sınıflandırılabilir
141
.