Microsoft Word etno kitab son srift 12

ETNOPSİXOLOGİYA 
31 
Rusiyada etnopsixologiyanın yaranmasında böyük rol oynamışdır. 
Etnoqrafiyanın bir şöbəsi olan “Psixi etnoqrafiya” şöbəsinin əsas 
vəzifəsi insanların mənşəyi, əqli, əxlaqi təbiətini, xarakter və 
iradəsini öyrənmək olmuşdur. 1874-ci ildə Rusiya quberniyalarında 
məskunlaşan xalqların xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi ilə bağlı 
proqram qəbul olundu. Bu işlə müxtəlif adamlar məşğul oldular. 
Etnoqrafik tədqiqatlar aparan filosof K.D.Kavelin XIX əsrin 40-cı 
illərində etnopsixoloji laboratoriya yaratmaq təşəbbüsü ilə çıxış 
etdi. Lakin, bu məsələ ilə bağlı onunla İ.Seçenov arasında olan 
diskusiya etnopsixologiyanın elm kimi yaranmasını ləngitdi. 
Seçenov hesab edirdi ki, mənəvi mədəniyyət məhsulları vasitəsilə, 
psixikanı öyrənmək obyektiv deyil. 
Almaniyada etnopsixologiya aid nəzəri tədqiqatlar Rusiyada 
da öz əksini tapdı. Etnik psixologiyanın yaradılmasına ilk təşəbbüs 
XX əsrin 20-ci illərində Q.Q.Şpet (1879-1937) tərəfindən 
edilmişdir. O, Q.İ.Çelpanovla birlikdə MDU-da tarix-filologiya 
fakültəsinin nəzdində “Etnopsixoloji laboratoriya” yaratdılar. 1927-
ci ildə Q.Q.Şpet “Etnik psixologiyaya giriş” kitabını nəşr 
etdirmişdir. O, da etnopsixologiyanı “xalq ruhu”nu öyrənən elm 
kimi səciyyələndirmişdir. Q.Şpet “xalq ruhu”nu kollektivin 
təbiətdə və sosial həyatda baş verən hadisələrə subyektiv reaksiyası 
kimi izah edirdi. Bu mənada Q.Şpet xalqın münasibətini onun ruhu, 
canı və xarakteri hesab edirdi.
Rusiyada etnopsixologiyanın inkişafında A.A.Potebnyanın 
xidməti çox böyükdür. Onun “Fikir və dil”, “Dil və xalq”, 
“Milliyətçilik haqqında” elmi əsərləri yeni fikirlərlə bu gün də 
tədqiqatçıların diqqət mərkəzindədir. A.A.Potebnya dili xalqın, 
etnosun mövcudluq əlaməti hesab edir və psixoloji xüsusiyyətləri, 
xalqa aid olan xarakter əlamətlərinin dildə axtarmağı təklif edir. 
Onun nəzəriyyəsinin əsas müddəası belə idi ki, milli xüsusiyyətlər 
dildə nəyin ifadə olunmasında yox, necə ifadə olunmasında özünü 
göstərir. A.A.Potebnya öz fikirlərini əsasən “народ” və “народ-
ность” anlayışları əsasında izah etmişdir. Bu anlayışlar onun 
izahında bir xalqı digərindən fərqləndirən milli xüsusiyyətlər kimi 

---