Uşaqlarda hipodinamik və hiperdinamik sindrom mbp (mmh) mbd

Dİqqət çatIşmazlIğI və hİperaktİvlİk

Uşaqlarda hipodinamik və hiperdinamik sindrom

MBP (MMH)

MBP (MMH)

MBD (MMД)

DÇHS (СДВГ)

Sindromun tarixi inkişafı

UŞAQ

Hiperaktiv

İmpulsiv

“Tormoz”

“Çətin”

DÇHS`dan əziyyət çəkən uşaq- XÜSUSİ UŞAQ

Petya Pyatoçkin

XBT-10 tərəfindən təklif olunan simptomlar qrupu və diaqnostik kriteriyalar : (F90)

• diqqət pozuntusu
• hiperaktivlik (hədsiz aktivlik)
• impulsivlik
• Bu simptomlar qrupunun bütün həyati şəraitlərdə uşağın yaş və inkişaf xüsusiyyətlərinə müvafiq olmayaraq təzahür etməsi.
• DÇHS diaqnostikası zamanı valideynlərlə yanaşı mütləq şəkildə uşaqla klinik intervyunun keçirilməsi

DSM – IV (APA, 2000) tərəfindən təklif olunan simptomlar qrupu

A1. Diqqət pozuntusu:simptomlardan ən az 6-sı müşahidə olunmalıdır.

A2. Hiperaktivlik-impulsivlik:simptomların ən az 6-sı müşahidə olunmalıdır.

B. Bəzi simptomlar uşağın 7 yaşına qədər müşahidə olunmalıdır

C. Qeyd olunan simptomlar ən az iki müxtəlif mühitdə müşahidə olunmalıdır (məktəb, ev, məhəllə, oyun meydançası və s.)

D. Pozuntu sosial, təhsil və professional (böyüklər üçün) sferalarda fəaliyyət zamanı əsaslı problem yaratmalıdır

E. Bu simptomlar heç bir digər psixiatrik və ya somatik xəstəliklərlə şərtlənmiş olmamalıdır.

A qrupuna aid olan kriteriyalara müvafiq olaraq DÇHS`nun 3 klinik alt növünü ayırd edirlər:

• Kombinə olunmuş tip – son 6 ay ərzində A1 və A2 kriteriyalarının eyni zamanda təzahür etməsi

A qrupuna aid olan kriteriyalara müvafiq olaraq DÇHS`nun 3 klinik alt növünü ayırd edirlər:

• DÇ-nin dominantlıq etdiyi DÇHS – son 6 ay ərzində A1 alt qrupuna aid olan simptomların təzahür etməsi

A qrupuna aid olan kriteriyalara müvafiq olaraq DÇHS`nun 3 klinik alt növünü ayırd edirlər:

• Hiperaktivliyin dominantlıq etdiyi DÇHS – son 6 ay ərzində A2 alt qrupuna aid olan simptomların təzahür etməsi

DÇHS-dən əziyyət çəkən uşaqların əsas çətinlikləri:

• davranış pozuntuları (mövqesizlik, aqressiv və antisosial davranış)
• təlim bacarıqlarının və nitq inkişafının yubanması
• somatoform və həyəcanlılıq pozuntuları (həmçinin, obsessiv-kompulsiv pozuntular, sosial fobiyalar)
• əhval-ruhiyyə pozuntuları (depressiya, bipolyar pozuntular – mütləq şəkildə uşaqlarda müşahidə olunan atipik simptomatikanı nəzərə almaq lazımdır)
• tiklər (Turett sindromu – F95.2)
• hərəkətin koordinasiyasının inkişaf pozuntuları
• intellektual yetərsizlik, autizasiya
• enurez, yuxu pozuntuları

DSM – IV`ün də digər diaqnostik təsnifatlar kimi çatışmazlıqları var:

• Bu sistem ancaq diqqətsizlik, hiperaktivlik və impulsivlik üzərində mərkəzləşir, lakin, planlaşdırma və davranışa nəzarətin pozuntuları patogenetik mərkəzi simptomlar kimi çıxış edə bilər. Xüsusilə, diaqnoz üçün digər əhəmiyyətli simptomların olmasına baxmayaraq, hərəki hiperaktivliyin yaşa uyğun olaraq zəifləməsi ilə əlaqədar bu simptom müşahidə olunmaya bilər. Bu səbəbdən sistemi yaş dövrlərinə müvafiq dəyişikliklərə adaptasiya olunmamasına və əsasən məktəbli yaş dövründə müşahidə olunan simptomları ehtiva etdiyinə görə tənqid edirlər.

DSM – IV`ün də digər diaqnostik təsnifatlar kimi çatışmazlıqları var:

• Sistemdə gender əsaslı simptolar hesaba alınmır, xüsusilə, pozuntuların qızlarda özünü biruzə verməsinin bir sıra fərqli xüsusiyyətləri təsvir olunmur.
• DŞHS`nun simptomatikasına qoyulan kəmiyyət tələbləri diaqnozun yüngül formalarında ödənilməyə bilər. Lakin, ciddi ikinci dərəcəli problemlərlə müşaiyət oluna bilər.

DSM – IV`ün də digər diaqnostik təsnifatlar kimi çatışmazlıqları var:

• Simptomların ən az iki müxtəlif mühitlərdə təzahür etmə tələbinin qoyulması diaqnozun dəqiqləşdirilməsi üçün problem yarada bilər. Belə ki, mühitin təşkilati xüsusiyyətlərində asılı olaraq uşaqlarda bir mühitdə minimum müşahidə olunan simptomlar digər bir mühitdə özünü parlaq biruzə verə bilər.

Dİqqətİnİzə görə təşəkkür edİrİk!

DÇHS – bu simptomdan əziyyət çəkən uşaqlara ilk və ən əsas dəstək sindromun təbiətini anlamaq və qəbul etməkdən ibarətdir.

Samuel Goldstein