Microsoft Word Materiallar Full

POLİPROPİLEN – NANOGİL KOMPOZİTLƏRİNDƏ MEXANİKİ PARÇALANMA 

PROSESLƏRİNİN KİNETİKASI 

 

Aynurə  HADIYEVA, M.A. RAMAZANOV, V.Ə. ƏLƏKBƏROV 

AMEA Fizika İnstitutu , Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail], [e-mail], [e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Son zamanlarda polimerlər  əsasında  nanohissəciklər daxil edilmiş  nanokompozitlərin alınması və araşdırılması həm 

praktik ,həm də elmi cəhətdən çox aktualdır. Aparılmış    araşdırmalardan [1-3] polimerlər  əsasında  hazırlanan, üzvi  və 

qeyri-üzvi  əlavələr daxil edilmiş kompozitlərin  dinamik-mexaniki, deformasiya  və  optik xassələrini  öyrənməklə 

parçalanma mexanizması haqqında az da olsa məlumat əldə etmək mümkündür. 

Polimer nanokompozitlərin alınmasında gillərin nanoəlavə kimi  istifadəsi polimerlərin bir çox xassələrini  ( 

parçalanma temperaturu, yanmaya dayanıqlılığı, elastiklik modulu, mexaniki və elektrik möhkəmliyi,qaz və  nəm 

keçiriciliyi) dəyişdirir [4]. Nanohissəcik əlavə edilmiş nanokompozitlərdən alınan məhsullardan tələb olunan xüsusiyyətlər: 

sıxlığını qorumaqla yanaşı  mexaniki, elektrik möhkəmliyini artırmaq və bir sıra xassələrini yaxşılaşdırmaqdır.  

Mexaniki və elektrik parçalanmasında bir çox polimer ve kompozitlər üçün temperaturun rolu  təcrübi olaraq [1-3,5] 

araşdırılmışdır. Nanokompozitlərin xarici amillərin təsirindən sonra parçalanmasında termofluktasiya nəzəriyyəsinin doğru 

olmasını isbat etməklə nümunələrin yaşama müddətlərini fərqli şəraitlərdə necə olacağını təxmin etmək olar. 

Bu tezisdə polipropilen (PP) əsasında nanogil (NG) əlavə edilmiş nanokompozitlərin mexaniki yaşama müddətinin  ( 

τ

M 

) mexaniki gərginlikdən (σ

M

) asılılığı fərqli temperaturlarda (T) ölçüldükdən sonra, mexaniki parçalanmanın aktivasiya 

enerjisi (U

0

) və quruluşa həssas əmsalı (γ) hesablanmışdır. 

Nanogil müxtəlif faizlərdə (%1,0;2,0;4,0;6,0;8,0;10,0) toz şəklində polipropilenlə  mexaniki  qarışdırıldıqdan sonra 

qaynar presləmə üsulu ilə (150 MPa, 445K, 10 dəq.) nazik  (40-70mm) nümunələr əldə edilmişdir. Hər ikisi toz şəklində və 

sıxlıqları bir-birinə yaxın olduğundan homogen qarışıq alınır. PP-nin sıxlığı 0,920 q/sm

3

 (920 kq/m

3

), nanogilin sıxlığı isə 

0,500 g/sm

3

 olduğundan kiçik  faizlərdə nanokompozitlərin sıxlıqlarının dəyişməməsi hazırlanan nümunələrin  yüngül 

olmasını təmin edər və bu praktiki cəhətdən  çox vacibdir.  NG olaraq istifadə olunan  əlavə montmorillonitli (MM) təbəqəli 

silikatlardır və  təbəqələrin  ölçüləri təxmini olaraq: uzunluğu 200 nm, eni 1 nm-dir. MM kristalının  qəfəsinin quruluşu

 

mərkəzdə Al (aliminium), Mg (magnezium) ve Fe (dəmir) atomları yerləşir və onlar  silisium oksid təbəqəsi ilə  əhatə 

olunur. 

NG-in PP-nin mexaniki möhkəmliyə  təsiri log τ

M

 ~  f(σ) asılılığı ilə verilmişdir. log τ

M

-nin  σ-dan  asılılığı  

termofluktasiya mexanizmi ilə izah oluna bilər. Yəni, mexaniki yük təsir edən nümunələrdə qırılmalar temperaturun təsiri 

ilə əmələ gəlir, σ qırılmaya kömək edir:  

---