Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

58 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Yağıntı hadisələrin, xüsusilə  də Cb buludlarının nowcasting proqnozu hava nəqliyyatının təhlükəsiz  şəkildə idarə 

edilməsinə əhəmiyyətli təsir göstərir. Bu qısamüddətli proqnozların hazırlanmasınıasanlaşdırmaq üçün konvektiv buludların 

yeri, intensivliyi, ölçüsü, hərəkəti və inkişafı haqında məlumatlar radarlar vasitəsilə əldə olunur.Radarların meteorologiya 

sahəsində  tətbiqi nəticəsində xüsusilə intensiv yağıntılar, dolu, daşqın və selləri  əvvəlcədən müəyyən etmək mümkün 

olmuşdur. Meteoroloji radarlarla hidrometeoroloji obyektin mövqeyi, sürəti, hərəkət istiqaməti təyin olunaraq, atmosfer 

hadisəsinin növü, intensivliyi və miqdarı haqqında məlumatlar əldə olunur. 

Radar exolarının ekstrapolyasiya edilməsi nowcasting proqnozunun əsasını  təşkil edir. Meteoroloji radarlardan 

istifadə etməklə 2-4 saatlıq qısamüddətli hava proqnozu və xəbərdarlıqlar verilir ki, onlar da aviasiya meteoroloji xidməti  

tərəfindən uçuşların təhlükəsizliyinin yaxşılaşdırılmasına kömək edir. Radarın radiogörünüş sahəsinin məhdud olması  və 

hava kütlələrinin hərəkət sürətinin təxminən 40-60 km olması səbəbindən, radarlar vasitəsilə yalnız, gələcək bir neçə saat 

üçün proqnoz verilə bilər. 

Meteoroloji radiolokatorlardan əldə edilən məlumatlardan istifadə edərək cari vaxt üçün  yağıntıların zaman və 

məkana  görə təhlilini aparmaq mümkündür. Ona görə ki, radar məlumatları fasiləsiz olaraq bizə lokal miqyasda konvektiv 

buludların ayrı-ayrı hissələrinin ölçülərini, onun formasını, intensivliyini, hərəkət, sürət və istiqamətini hərtərəfli müəyyən 

etməyə imkan verir. Bu, hərəkətdə olan konvektiv buludluğun proqnozlaşdırılan yerini ekstrapolyasiya etməyə imkan verir. 

Radarın verdiyi sədaları izləyərək ardıcıl radar təsvirləri əldə edilir və bu təsvirlərin hərəkət istiqaməti hesablanır. Bu 

üsul zaman və məkan daxilində yağış sahələrinin yerdəyişmə və dəyişgənliyini nəzərə alır. Bu proqnozun özünüdoğrultması  

sinoptik tərəfindən yoxlanılır və bundan sonra, müxtəlif  ekstrapolyasiya metodlarından  istifadə edilərək, müxtəlif vaxt 

addımları və müxtəlif sahələr üçün optimal proqnozlar hesablanılır və buna uyğun  onlayn yoxlama sxemi həyata keçirilir.