Microsoft Word Materiallar Full

ÇOCUK GELİŞMİNDE BİR ALIŞKANLIK OLARAK KİTAP 

 

Nevin DAĞ 

Qafqaz Üniversitesi 

[e-mail] 

 

İnsan hayatında öğrenme, bilgi üzerine yükselen alışkanlıklar ve tecrübe birikimi olarak kabul edilmektedir. Öğrenilen 

bilgiler kabiliyet ve alışkanlık haline dönüşmediği sürece kalıcı olamaz. Aslında kalıcı bilgi, insanda alışkanlığa dönüşmüş 

kabiliyetlerdir. İşte bu tür öğrenmeyi gerçekleştirebilme, insanın çocukluk, hatta bebeklik döneminden başlayarak kitapla 

olan irtibatına bağlıdır.  

Bilginin sürekliliği ve kalıcılığı için kitap, bir insanın yol haritasıdır diyebiliriz. Bilginin kalıcılığı ve sürekliliği 

sağlamak için çocuğa okuma kültürü edindirmek, böylece çevresine duyarlıve düşünen bireyler yetiştirmiş oluruz. Çocuğun  

okul öncesinden başlayarak görsel ve dilsel algılarının gelişimini destekleyecek kitaplarla buluşturulması, toplumsal bir 

sorumluluk ve zorunluluktur. 

İnsan ömrü bir bütündür. Bebeklik - çocukluk - gençlik - olgunluk ve ihtiyarlık adı verilen dönemleri vardır. Bu 

evrelerde insan bedensel, ruhsal ve düşünsel yapısı gözle görülür farklılıklar gösterir. Kendisiyle konuşulmamış bir bebeğin 

iki yaşından sonra düzgün konuşması olasılığı zayıftır. Çocuk hangi dili duyarsa, düşünme mantığı da o dilin yapısına 

uygun olarak gelişir. Bunun için düşünsel gelişmede bebeklik ve çocukluk döneminde ailenin bilgi düzeyi, okumayla 

ilişkisi, evdeki kitap, dergi ve gazeteler sanat ve eğlence faaliyetleri önem taşır.  

Bir yaşına gelindiği zaman çocuğun kitapla ilişkisi kurulmaya başlanır. Bu ilişki bazı çocuklarda erken bazılarında ise 

daha geç olur. Çocuğun kitapla karşılaşması önce sadece resimler olur. Daha sonra yazı da işin içine girer. 

Çocuğun kitapla karşılaşması, hem duyarak öğrendiği sözcükleri görerek tanımasını sağlar, hem de duymadığı 

sözcükleri görerek öğrenmesini sağlar. Duydukları ile gördükleri arasında ilişki kurmaya başlaması, düşünmeyi öğrenmeye 

başlaması demektir. Çocuğa 2-3 yaşına kadar çocuğun eline ağır gelmeyecek, sağlam daha doğrusu yırtılmaya karşı 

dayanıklı kitaplar verilmelidir. 2-4 yaşları arasında kitap çocukla yetiştin arasında güzel, yararlı ve resimli bir söyleşi 

aracıdır. 3-4 yaşındaki çocuk için sayfalar arasında birbirleriyle ilintili resim ve cümleler ile anlatılan tek olaylı, neşeli ve 

gerçekçi öyküler ilgi uyandırıcıdır. Artık çocuk dinlemeyi istememekte, anlatmaya da çalışmaktadır. Çocuğun anlatırken 

yaptığı hatalar ya da atlamalar önemli olmamalıdır. Önemli olan çocuğun sözel anlatma becerisinin çalışmasıdır. Sözel 

anlatma becerisi gelişen çocuk, ileride yazıyı öğrenmesiyle birlikte,yazı ile kendini anlatma becerisi de gelişecektir.  

4-6 yaş arasında çocuğun yaşıtları ile birlikte okunan kitabı dinlemeyi, dinlediği kitap hakkındaki soruları 

cevaplandırmayı aynı öyküden başka öyküler çıkarmayı öğrenmiştir. Fazla bilgi yerine az ama doğru bilgi, fazla ilgi yerine 

az ama sürekli ilgi, fazla sevgi yerine az ama gerçek sevgi, çocuğun kendi kendinin ürünü olmasına, ne istediğini bilmesine 

ve yapmasına yol açacaktır. 

5-6 yaş çocukları için hazırlanmış kitaplarda metin ile resmi, sayfa büyüklüğü eşit oranda paylaşılmıştır. Çocuk hem 

resme bakar, hem de metni okuyanı dinler, resimdeki ayrıntılar metnin anlaşılmasını kolaylaştırdığı gibi çocuğun hayal gücünü 

de geliştirir. Öykü yanında artık masallar, olağanüstü güçler ve akışlar, heyecanlı ve güldürücü maceralar da yer alır.  

Okullarda okuma derslerinde öğretmenler yalnız okuma öğretmeyi hedef olarak ele almazlar, onlar aynı zamanda kitabı 

sevdirmek ve okuma arzusunu uyandırmak için de gerekli tedbirleri de almalıdırlar. Onlara ders kitaplarından başka kitaplar 

ve dergiler tavsiye ederek öğrencilerin bilgiye ulaşmalarını hem kolaylaştırmalılar hem de çeşitliliği sağlamalıdırlar.  

Hatta bu amaçla sınıf ve okul kitaplıkları kurarlar. Onlara serbest ve müsait zamanlarında bu kitapları dağıtarak 

okuturlar. Eğer gerekirse evlerine götürmelerine, serbest zamanlarında evlerinde okumalarına müsaade  ederler. Çocuğun 

yalnızca ders kitaplarını okuması gerektiği anlayışı, modası geçmiş, yanlış ve ters bir anlayıştır. Çünkü ders kitapları çoğu 

zaman zordur, bunlar bilgi kazandıran ve fikri terbiyeye hizmet eden kitaplardır. Çocukların yalnızca bu tip kitapları 

okumaya mecbur bırakılmaları onlarda zamanla bir isteksizlik, hatta bıkkınlık duygusu meydana getirebilir. Bu sebeple 

onların zaman zaman zevk almak, hayatı ve başka insanları, başka memleketleri tanımak için de kitap okumalarını 

sağlamak, hatta onları buna teşvik etmek gerekir. 

Çocuklar bu yaşlarda genelde düzeylerine uygun basit (yalın) masallara, şiirlere; kişiler hayvan ve çocuktan öykülere, 

doğa kitaplarına ilgi duyarlar. 

---