«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

Qilsa bexudlug'um seni ranjur,
Ne deyin, chunki borsen m a’zur.
Nafasingni menga diloso qil,
Lutfila nechakim muvoso qil.
Baxtdin kom agar ЬоЧиг hosil,
B o ‘lsa bir kun maqomimiz sohil.
Hajrima xotiringni shod aylay,
0 ‘pib ilgingni xayrbod aylay», -
derdi-da, qayiq ichida yana fig'on qilardi. Mudbir 
hamrohining bu holatini ko'rgach: «Chashma 
atrofida turlijinlar boladi, deyishardi. Muqbilning 
majnunlarcha xatti-harakatlari ularning ta’siri 
oqibatimikan», - deb o^lardi. Shu chog‘ den­
gizda katta bir kemani ko‘rib qolishdi. Shamol 
qayiqni o‘sha kema tomon surib ketdi. Uning 
yoniga yetib borib, ikkovlari tolqinlar xafvidan 
g‘am chekmaslik uchun kemaga chiqishdi. Kema 
ahlining barchasi olgan bolib, bironta ham tirik 
odam qolmagan edi. U sandal daraxti yog‘ochlari 
bilan tola ekan. Voqea shunday bolgan ediki, 
Xovar Xusravining pariga o'xshash bir qizi bolib, 
shohning hayoti u bilan baxtiyor edi. Uning bir 
dardi bolib, tabiblar har qancha davo qilsalar ham 
shifo topisholmagandi. Faqat sandal isigina unga 
foydali bolib, bosh og‘rig‘ini qoldirardi. Shuning 
uchun shoh qiziga atab sandal yog'ochidan qasr 
qurishga buyurgandi. Toki farzandi u uy ichida 
yashab, uning sogliglga davo yetkazsin. Bu far- 
mon olamga tarqalib, savdogarlar Hindistonga 
sandal tashish bilan band bolishdi. 0 ‘sha xush- 
boV sandalli imorat bitgach, savdogarlar kecha- 
si-yu kunduzi shu ish bilan mashg4il ekanlar, 
dengizdagi bir girdobga duch kelib qolib, undan

---

chiqib ketolmay, ovqatlari tamom bolib barchalari 
halokatga yuz tutgan edilar.
Bu mahal dengizda kuchli shamol ko'tarildi-da, 
to Ion boshlanib, shu joyni yel raqqosdek o“ynatib, 
kemani girdobdan chiqarib yubordi.
Kema ichidagi ikki hamroh ham o‘z ishiga 
mashgtil boldi. Muqbil o‘z dardi bilan band bolib, 
bir chekkada oh-u fig‘onini davom ettirsa, Mudbir 
olganlami kemadan suvga tashlash, kema molini 
o‘z ixtiyoriga olish bilan band edi. Kema molini 
ham, kemaning o‘zini ham o'ziniki deb bilib, ham- 
rohi holiga e’tibor ham qilmasdi.
Shu payt uzoqda sohil ko‘rindi. Kema sohil- 
ga yetib borgach, Xovar diyoriga kirib kelganlari 
ayon boldi. Mamlakat shohi shu kuni tomoshaga 
chiqqan bolib, daryoni kuzatardi. Yangi kelgan 
kemaga nazari tushib, aVonlariga: «Kema ahlidan 
biron kishini huzurimga olib kelinglar, kimga te- 
gishli ekanligi, qanday mollar keltirilganini bilayin, 
so'ng uy tomon ketayin», - dedi. Mulozimlar kemaga 
kotarilib, unda biri shod, ikkinchisi esa g'amgin ikki 
kishini uchratishdi. Shoh so'zini eshitgan Mudbir u 
tomonga tez-tez yurib ketdi. Shoh qoshiga kelib yer 
o'pib, duo qilgach, hukmdoming o‘z holati haqidagi 
savoliga: «0 ‘zim savdogarman, ishim tijoratchilik, 
bu safarda hech kim omon qolmadi. Barcha xo- 
dimlarim vabo kasaliga uchrab halok bolishdi. Bu 
sohilga esa bir men-u, bir Muqbil otliq qulimgina 
yetib keldik», - deb javob bergan ham ediki, qomi 
shisha boshladi. Undan libosi yirtilib, kolcsi ham 
chok boldi-yu, yiqilib jon berdi.
Shoh bu holatni ко‘rib, hayratdan qotib qoldi. 
Bunday ishga hech ham duch kelmagan edi. No- 
tavon Muqbilni olib kelishlariga farmon berdi-da,

---

uni ko‘riboq ko‘nglini shodlik egalladi. Jon ber­
gan hamrohini undan yashirib turib, Mudbirdan 
so'ragan savollarini Muqbilga ham berdi. Muqbil 
o'zining ко ‘rgan-bilganlarini birma-bir shohga 
gapirib berdi. Shoh dediki, kema va undagi yuklar 
davlat xazinasiga beriladi. Muqbil aytgan barcha 
gaplaming chinligi shohga malum boldi. «Sening 
rostgo'yliging ko'nglimizni maftun qildi, nimani 
istasang, aytgin», - deb so‘radi. Muqbil dedi: