Mövzu № Mülki müdafiənin yaranma tarixi, rolu və vəzifələri Plan

partlayış  mərkəzindən  800  m-dək  məsafə-də  bir  anda,  1600  m-dək  məsafədə 
partlayışdan  bir  neçə  gün  sonra  məhv  ola,  2000  m  məsafədə  isə  ən  təhlükəli  şüa 
xəstəli-yinə tutula bilərlər. Qış vaxtı (rütubətli havada) neytron selinin zərərli təsir 
məsafəsi yaydakına nisbətən 1,2 dəfəyədək az olur. 
Neytron partlayışı zamanı nüfuzedici radiasiyadan mühafi-zə nisbətən çətindir. 
Partlayış  zamanı  nüfuzedici  radiasiyanın  təsir  dairəsi  eyni  güclü  digər  nüvə 
sursatlarının  təsir  dairəsin-dən  təxminən  iki  dəfə  artıqdır.  Daldalanacaqların 
radiasiyası  zəiflətmə  əmsalı  1,5-2  dəfə  az  olduğuna  görə,  neytron  döyüş 
sursatından  qorunmaq  üçün  nəzərdə  tutulan  daldalanacaqda  divar  və  tavanın 
qalınlığı  adi  radiasiya  əleyhinə  daldalanacağı-nın  qalınlığından  1,5-2  dəfə  qalın,  
yəni 130 -150 sm olmalıdır. 
 
Mülki  Müdafiə  sistemində  dozimetriyanın  əsas  vəzifəsi  –  müxtəlif  radiasiya 
vəziyyəti  şəraitində  əhalinin,  MM  qoşunları  və  hərbiləşməmiş  dəstələrinin 
fəaliyyətini  təmin  etmək  məqsədilə  ionlaşdırıcı  şüalanmaları  aşkar  etmək  və  bu 
şüalanmaların  onlar  üçün  yaratdığı  təhlükənin  dərəcəsini  qiymətləndirməkdir. 
Dozimetriya 
vasitəsi 
ilə 
aşağıdakı 
işlər 
yerinə 
yetirilir: 
•  Əhalinin  həyat  fəaliyyətinin  və  zədələnmə  ocaqlarında  xila¬setmə  və  digər 
təxirəsalınmaz  işlərin  təhlükasizliyini  təmin  etmək  üçün  şüalanmaların  aşkar 
edilməsi və ölçülməsi; 
•  Dezaktivasiya  və  sanitariya  təmizlənməsi  keçirilməsi  zərurə¬tini,  bunların 
keyfiyyətini  müəyyən  etmək,  habelə  zəhərlənmiş  ər¬zaq  məhsullarından  istifadə 
etməyin  mümkünlüyünü,  normalarını  təyin  etmək  üçün  müxtəlif  obyektlərin 
zəhərlənmə dərəcələrinin ölçülməsi; 
• Radiasiya baxımından əhalinin və ayrı-ayrı adamların iş qabiliyyətini təyin etmək 
məqsədilə şüalanma dozalarının ölçülməsi; 
•  Ərzaq  məhsullarının,  suyun,  alafın  radioaktiv  maddələrlə  zəhərlənmə 
dərəcələrinin laboratoriyalarda ölçülməsi. 
Dozimetrik cihazların təsnifatı 

---

Dozimetrik  cihazları  –  onların  təyinatına,  vericisinin  tipinə,  ölçülən  şüalanmanın 
növünə və cihazın sxeminin çevirdiyi elektrik siqnallarının xarakterinə görə təsnift 
etmək olar. 
Təyinatına görə bütün cihazlar aşağıdakı qruplara ayrılır: