Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

Azərbaycan Respublikası büdcə sisteminin təşkili 
Prinsipləri:
1. Büdcə sisteminin vahidliyi
2. Büdcənin müsyəqilliyi
3. Büdcə vəsaitlərindən səmərəli və qənaətlə istifadə 
4. Büdcə həlqələri arasında gəlir və xərclərin bölüşdürülməsi
5. Büdcə vəsaitlərindən istifadənin ünvanlığı və məqsədli 
xarakteri
6. Büdcənin gəlir və xərclərini tam əks etdirilməsi
7. Aşkarlıq
8. Büdcənin balanslaşdırılması
9. Büdcənin reallığı
KitabYurdu.az 
23

---

1 
Mövzu 3: Azərbaycan Respublikasının dövlət hakimiyyəti və yerli 
özünüidarəetmə orqanlarının büdcə hüquqları. 
Plan 
1. Büdcə hüququ anlayışı. Azərbaycan Respublikasında büdcə 
hüququnun əsasları. 
2. 
“Büdcə 
sistemi 
haqqında” 
Azərbaycan 
Respublikasının 
qanunu.Azərbaycan 
Respublikasının 
Konstitusiyasına 
əsasən 
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin səlahiyyətləri. 
3. Azərbaycan Respublikası dövlət hakimiyyəti orqanlarının büdcə 
hüquqları. 
4. Yerli özünüidarəetmə orqanlarının büdcə hüquqları. 
5. Büdcə qanunvericiliyinin pozulmasına görə tətbiq edilən məsuliyyət 
növləri. 
Ədəbiyyat 
1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası.Bakı.Qanun 1999. 
2. “Büdcə sistemi haqqında “Azərbaycan Respublikasının Qanunu.2002. 
3. Azərbaycan Respublikasının vergi məcəlləsi.Bakı.Qanun 2011. 
4.Ş.Ş.Bədəlov,R.B.Məhərrəmov,F.Ə.Qurbanov. Büdcə sistemi. Bakı 
2003. 
5. N.Novruzov,X.Hüseynov.Maliyyə.Bakı 2007. 
6.M.M.Sadıqov, S.Məmmədov. Maliyyə.Gəncə 2010. 
KitabYurdu.az 
24

---

2 
Hüquq və iqtisadi ədəbiyyatda “ büdcə” anlayışına müxtəlif 
aspektlərdə yanaşılır. Iqtisadi kateqoriya kimi, büdcə dövlətin
mərkəzləşdirilmiş pul vəsaiti fondunun və bələdiyyələrin pul vəsaiti
fondlarının yaradılması və istifadəsi prosesində əmələ gələn iqtisadi 
münasibətləri ifadə edir. Hüquqi kateqoriya kimi, büdcə dövlətin və 
bələdiyyələrin əsas maliyyə planını, gəlirlərin və xərclərin siyahısını 
təşkil edir.
Büdcə hüququ- büdcənin quruluşunu, büdcə prosesini, yəni gəlir
mənbələrinin təyin edilməsi, gəlirlərin və xərclərin büdcə növləri 
arasında bölüşdürülməsi, büdcənin tərtibi, müzakirəsi, təsdiqi və icrası
qaydalarını, habelə büdcənin icrasının təşkili sahəsində bütün dövlət 
hakimiyyəti orqanlarının səlahiyyətlərini müəyyən edən hüquqi 
normaların məcmusudur. 
Büdcə hüququ maliyyə hüququnun tərkib hissəsi olmaqla dövlətin 
mərkəzləşdirilmiş pul vəsaiti fondunun yaradılması və istifadə edilməsi 
ilə əlaqədar olaraq ayrı- ayrı dövlət orqanları arasında əmələ gələn 
təşkilati- maliyyə münasibətlərini tənzimləyir. Büdcə hüququ
normaları maddi və prosesual normalara ayrılır. 
Maddi normalar Respublikanın, İnzibati Ərazi vahidlərinin büdcə 
quruluşunu, büdcə hüquqlarını müəyyən edən normalardır. Dövlət 
büdcəsi gəlirlərinin tərkibini, mənbələrini, büdcə xərclərinin təyinatı, 
gəlirlərin və xərclərin büdcə səviyyələri arasında bölüşdürülməsini 
müəyyən edən normalar maddi- hüquqi normalara aiddir. 
Prosesual normalar dövlət büdcəsinin tərtibi,müzakirəsi, təsdiqi, 
icrası qaydalarını, habelə büdcənin icrası haqqında hesabatların 
müzakirəsi və təsdiqi qaydalarını tənzimləyir. 
Azərbaycan Respublikasının, Naxçıvan Muxtar Respublikasının, 
yerli hakimiyyət orqanlarının , o cümlədən bələdiyyələrin büdcə
hüquqlarının 
ümumi 
əsasları 
Azərbaycan 
Respublikasının 
Konstitusiyasında 
və 
Naxçıvan 
Muxtar 
Respublikasının
Konstitusiyasında təsdiq edilmişdir.