7
bo’lsa suv nordon,
pH
7
bo’lsa suv ishqorli bo’ladi.
Suvning agressivligi
deganda – uni metall, temirbeton va beton
qurilmalarini yemirish xususiyatiga aytiladi. Agressivlikning bir necha turi bor:
karbonkislotali, ishqorli, umumkislotali, sul’fatli, magnezial, kislorodli.
Karbon kislotali va ishqorli agressivlik, beton tarkibidagi kal’tsiy karbonat
(SaCO
3
) va kal’tsiy gidrooksidni (Ca(OH)
2
) ni eritish tufayli yemiradi. Sul’fatli
agressivlik hosil bo’lishi sababi, suvda SO
4
2
- ionining ko’p miqdorda
to’planishidir.
127
Sul’fatli suv
, beton tarkibiga kirib uning tarkibidagi ohakli birikmalar
bilan reaktsiyaga kirishib, beton tarkibida (CaSO
4
.2H
2
O) gips kristallarini hosil
qiladi. Bu kristallarning hajmi ortib beton devorchalarini yemiradi. Sul’fatli suv
tarkibida SO
4
2
- ioni 2500 mg/l gacha bo’lsa, bunday suv oddiy sementni
yemirmaydi. Sulfatga turg’un sementlar, ushbu ko’rsatgichning 400 mg/l dan
ko’p bo’lmagan miqdorida yemirilmaydi.
Magnezial agressivlik - suv
tarkibida magniy miqdori 2500 mg /
l
dan
ko’p bo’lgan miqdordagina ro’y beradi. Magnezial yemirilishda ham beton
g’ovakchalari devorlarida zo’riqishlar hosil bo’lib, uni buzilishga olib keladi.
15.3. Yer osti suvlarining yotish sharoiti buyicha turlari
Yer osti suvlarini yer qobig’ida joylashishi buyicha klassifikatsiyasi
gidrogeologiyada muhim o’rin tutadi. Yotish sharoiti bo’yicha yer osti suvlari
quyidagi turlarga bo’linadi: yuzaki suvlar, grunt suvlari, qatlamlararo suvlar.
(15.2-rasm).
15.2
–
rasm.
Yer osti suvlarining joylanishiga qarab klassifikatsiyasi
|
