Mühazirə mətnləri Müh. İstehlak mallarinin keyfiyyət ekspertizasi metodlari istehlak

n

i

k

j

ij

k

j

ij

i

A

A

B

 

burada 

i

B

  -  ekspert  qiymətləndirilməsinin  nəticələrinə  görə  hesablanmış  i-

obyektinin         əhəmiyyətliliyi (i=1, 2, …, n); 

        Müqayisəetmə metodu  cüt-cüt və ardıcıl müqayisəetməklə tətbiq edilir.  

       Cüt-cüt  müqayisəetmədə  ekspert  tədqiq  olunan  obyektləri    cüt-cüt  müqayisə 

edərək  hər  bir  cütdə  obyektin  daha  əhəmiyyətlisini  müəyyənləşdirir.  Ekspert 

obyektlərin mümkün kombinasiyalarını qeyd şəklində (məsələn, obyekt 1 - obyekt 

2, obyekt 3 -  obyekt 4 və s. ) və yaxud matrisa şəklində tərtib edir.  

ij

A

-j-eksperti tərəfindən (j=1,2,…,k) i-obyektinə verilən qiymətdir  (bal).                                                                                                            

Cədvəl 1  

Obyektlərin bilavasitə qiymətləndirməsinin nəticələrinin müəyyənləşdirilməsi 

                                             

Qiym

ətl

əndirm

ə                                        

obye

ktl

ərinin №

 -

si

 

 

Ekspertlərin nömrələri üzrə ballar 

  

Obye

kti

n ba

ll

arının    

cə

mi

 

Obye

kti

n     ye

kun  

ra

nqı

 

Obye

kti

n ç

əki

 

əmsalı

 

 

 

1 

 

 

2 

 

 

3 

 

 

4 

 

 

5 

 

 

6 

 

 

7 

1 

7 

6 

5 

6 

4 

7 

8 

43 

2 

0,36 

2 

9 

10 

8 

7 

5 

8 

10 

57 

1 

0,47 

3 

4 

1 

2 

4 

3 

5 

2 

21 

3 

0,17 

   

       Müqayisə olunan cütlərin sayı:   

 





,

2

:

1







Н

Н

А

 

burada  H - tədqiq edilən obyektlərin sayıdır.  

---

Müqayisə  nəticəsində  ekspert  bu  və  ya  digər  obyektin  əhəmiyyətli  olması 

haqqında  rəy  verir,  yəni  onlardan  birinə  üstünlük  verir.  Bəzən  ekspertlər  cütlüyə 

daxil  olan  obyektlərin  ekvivalentliyi  haqqında  nəticəyə  də  gəlirlər.  Matrisadan 

istifadə etməklə cüt-cüt müqayisəetmə daha əlverişlidir. 

Tədqiq  edilən  obyektlərin  sayı  çox  olduqda  psixoloji  amillər  cüt-cüt 

müqayisəetmənin  nəticələrinə  təsir  edə  bilər.  Bəzən  üstünlüyü  həqiqi  üstün  olan 

obyekt  yox,  cütlükdə  birinci  yazılan,  yaxud  matrisada  yuxarıda  yerləşən  obyekt 

qazanır.  Odur  ki,  psixoloji  amili  aradan  qaldırmaq  üçün  ikiqat  cüc-cüt  müqayisə 

tətbiq edilir, yəni obyektlər əks qaydada yerləşdirilərək yenidən cüt-cüt müqayisə 

olunur.  Aydındır  ki,  ikiqat  cüt-cüt  müqayisəetmədə  cütlərin  sayı  iki  dəfə 

artacaqdır.  

 Ekspert  cütlüyə  daxil olan bu  və  ya  digər  obyektin  əhəmiyyətliliyindən asılı 

olaraq matrisanın şaquli və üfiqi sətirlərinin kəsişməsində 1 və ya 0 (müsbət və ya 

mənfi işarələrlə) qeyd edir.  

Hər bir müqayisə obyektinin çəki əmsalı aşağıdakı düsturla hesablanır:            

 

,

1

1