Mühazirə MÖvzu 1 Fəlakət təbabəti və Mülki Müdafiə tibb xidmətinin tə şkili, quruluşu, fə nni, vəzifələri MÖvzu 2

Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 
 
Şöbə: “Müalicə işi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci
25
komplektləşdirilir. QP—7V əleyhqazı isə danışıq tərtibatı və suiçmə tərtibatı olan MQP tipli üzlük 
hissə ilə komplektləşdirilmişdir ki, bu da zəhərli atmosferdə işləyərkən adamın su içə bilməsinə imkan 
yaradır.
QP-7 (QP-7V) əleyhqazının üzlük hissələrini santimetr bölügülü lent vasitəsilə başın üfüqi və 
şaquli çevrələrini ölçməklə seçirlər.Üfüqi çevrənin kəmiyyətini tapmaq üçün başı qabaqda-qaşların 
üstündən, yanlarda-qulaq seyvanından 2-3 sm yuxarıdan, arxada isə kəllənin ən qabarıqlı hissəsindən 
keçən qapalı xətt üzrə ölçürlər. Şaquli hissə başın kəllə-yanaqlar-çənəaltı hissədən keçən dairəvi xətt 
üzrə müəyyən edilir. Məsələn, əgər başın şaquli və üfüqi çevrələrinin uzunluqları cəmi 118,5-121 sm-ə 
bərabərdirsə, bu maskanın 1-ci ölçüsünə; 121,5-126 sm-ə bərabərdirsə 2-ci; 126,5 sm-dən artıqdırsa 3-
cü ölçüsünə uyğun gəlir. 
Uşaq əleyhqazlarının quruluşu və iş prinsipi böyüklər üçün olan əleyhqazlardakı kimidir, lakin 
bir sıra özünəməxsus xüsusiyyətləri var. QP-6M əleyhqazı 1,5 yaşdan yuxarı kiçik yaşlı uşaqlar 
üçündür. DP-6 əleyhqazı yuxarı yaşlı uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur, iriölçülü süzücü-uducu qutu 
və üzlük hissə olaraq yalnız 5-ci ölçülü MQ-1 maskası ilə komplektləşdirilmişdir. PDF-7 əleyhqazları 
kiçik və yuxarı yaşlı uşaqlar üçündür. PDF-Ş əleyhqazı 7 yaşından 12 yaşınadək uşaqlar üçündür. 
Uşaq əleyhqazlarını istifadəyə hazırlayarkən əvvəlcə maskanın (şlem maskanın) lazımi ölçüsünü 
seçirlər. Uşaq əleyhqazı maskasının ölçüsünü tapmaq üçün üzün uzunluğunu respiratorda olduğu kimi 
millimetr xəstkeşlə ölçürlər. Əvvəllər üzün enini də ölçürdülər, lakin təcrübə göstərdi ki, buna ehtiyac 
yoxdur. Məsələn: PDF-6 əleyhqazının maskasını seçərkən üzün uzunluğu 88-95 mm olduqda 3-cü; 96-
103 mm-də 4-cü; 104-111 smdə 5-ci ölçülü maska lazımdır. PDF-Ş əleyhqazlarında şlem-maskanın 
lazımi ölçüsünü isə başın çevrəsini kəllə-yanaqlar-çənəaltı hissədən keçən qapalı xətt üzrə sm bölgülü 
lentlə ölçüb təyin edilir. Əleyhqazın lazımi ölçüsünü seçdikdən sonra onun kipliyini yoxlamaq 
lazımdır. Bu zaman maskanı başa taxır, çantadan süzücü-uducu qutunu çıxarır, onun dibindəki deşiyi 
tıxacla ya da əlin ovucu ilə örtür və nəfəs alırlar. Bu zaman maskanın altına hava keçməməlidir (yəni 
nəfəs almaq mümkün olmamalıdır). Əgər hava keçərsə qaytanları qısaltmaq və ya başqa üzlük hissə 
götürmək lazımdır. 
Əleyhqazın gözlük şüşələri tərləməsin deyə, içəri tərəfdən onların səthinə ―karandaş‖ vasitəsilə 
şəbəkə şəklində 5-6 yüngül xətt çəkir, sonra bu xətləri şüşə şəffaflaşana qədər barmaqla sürtürlər. 
PDF-Ş (2-Ş) əleyhqazlarında bu məqsədlə tərləməyən plyonkadan istifadə olunur. 
Respiratorlar nəfəs orqanlarını tozdan və zərərli qazlardan qoruyan cihazdır (o cümlədən 
bakterial vasitə aerozollarından). Məsələn: havasında qoxulu zərərli toz olan zavodların işçiləri, eləcə 
də tarlalarda bitki mühafizəsi üçün kimyəvi maddələr tətbiq edən insanlar (işçilər) üzlərinə sənaye 
respiratoru taxırlar. Sənaye respiratorları havada zərərli maddələr yolverilən yüksək konsentrasiyadan 
10-15 dəfədən artıq olmadıqda istifadə edilir. GTZM-dən mühafizə üçün respiratorlardan istifadə 
etmək qadağandır. Böyüklər üçün R-2, RU-60M, uşaqlar üçün R-2D növlü respiratorlar mövcuddur. 
R-2D, R-2 respiratorları süzücü yarımmaskadan və onu üzdə bərkitmək üçün qaytanlardan ibarətdir. 
Maskada iki nəfəsalma, bir nəfəsvermə klapanı və burun sıxıcı var. Çəkisi 50-60 qramdır, polietilen 
kisədə saxlanılır. Respiratorlar üzə kip oturmalıdır ki, zəhərli hava maskanın altından keçməsin. Bunu 
üçün ölçü düzgün seçilməlidir. R-2D 4 ölçüdə (0,1,2,3) olur. Ölçü maskanın çənəaltı hissəsində 
göstərilir. Lazımi ölçünü tapmaq üçün adamın üzünün uzunluğunu, yəni burunun əsası ilə çənənin ən 
aşağı nöqtəsi arasındakı məsafəni millimetr bölgülü xətkeşlə ölçürlər. Uzunluq 80-100 mm-0 ölçülü; 
100-115mm birinci; 115-125 mm- ikinci; 125-dən artıq üçüncü ölçülü sayılır. Əhalinin özü tərəfindən 
hazırlanan və kütləvi mühafizə vasitəsi kimi tozdan qoruyan parça maska PTM-1 və pambıqlı tənzif 
sarğını göstərmək olar. Hansılar ki, hər bir adamın iş və yaşayış yerində olmalıdır. Parça maska və ya 
sarğı olmadıqda dəsmaldan, şərfdən, yaylıqdan və s. istifadə etmək lazımdır. Gözləri radioaktiv tozdan 
qorumaq üçün tozdan qoruyan eynək taxmaq olar.
Dərinin mühafizə vasitələri tabel və əlaltı vasitələrə ayrılır. Mühafizə prinsipinə görə tabel 
vasitələri süzücü (havakeçirən) və təcridedici (hava keçirməyən) növləri olur. ZFO-58 dəri 
mühafizəedən süzücü vasitə mühafizə paltar komplektidir (dəsti). 3 ölçüdə olur. Birinci ölçü boyu 160 
sm-ə qədər, ikinci ölçü boyu 160-170 sm-ə qədər, üçüncü ölçü 170 sm-dən artıq adam üçündür. Bu 
paltar dəsti xüsusi kimyəvi maddə - pasta məhlulu hopdurulmuş parça kombinezondan, habelə kişi alt 
paltarlarından, parça şlemaltlıqdan, iki cüt portyankadan (ayağa sarınan parça zolaqlar) ibar ətdir. 

---