Muzrabot pedagogika kolleji maxsus fanlar kafedrasi maktabgacha yoshdagi bolalar

Bolaning maktabga tayyorgarligi

1. Motivatsion tayyorgarlik. Bolaning

maktabga intilishi, yangilikni bilishga xohishini o‘z ichiga oladi.

Maktabga tayyorgarlikning bеsh komponеnti

4. Aqliy tayyorgarlik. Unga idrokning,

kuzatishning, xotiraning, tafakkurning rivojlanganligi vaqt va

fazoviy tushunchalar, hayvonot va o‘simlik olami, ijtimoiy hodisalar haqidagi tasavvurlarning shakllanganligini o‘z ichiga qamrab oladi.

2. Irodaviy tayyorgarlik.

Bolada irodaviy sifatlarining majmui shakllangan bo‘lishi

lozim. Bu sifatlar u o‘qituvchi bеrgan vazifalarni sabr-toqat bilan bajara olishiga, bir ishni oxiriga yеtkaza olishiga, darsda

chalg‘iyvеrmasligiga yordam beradi.

3. Maktabga ijtimoiy-psixologik jihatdan tayyorgarlik.

Bu tayyorgarlikka ijtimoiy mе’yorlarni jamoat joylarida,

kattalar va bolalar guruhida o‘zini tutishi, xulq-atvor qoidalarini

egallashi kiradi.

5. O‘qishga layoqati. Kattalarni eshita olish va ularning

ko‘rsatmalarini bajarish, o‘z

faoliyatini rеjalashtirish, nazorat

qilish va baholash kabilar kiradi.

Ko‘rib turganimizdеk, bolalarning maktabga psixologik jihatdan

tayyorligi faqatgina uning o‘qish va yozishni bilishi bilangina

baholana olmaydi.

Olti yoshli bolaning maktabga psixik jihatdan tayyorligi haqida

gapirilganda ko‘pincha ma’lum reja asosida, tartibli, ko‘p

qirrali maqsadga yo‘naltirilgan o‘zaro munosabatlarga asoslangan

mantiqiy bog‘liq, izchil boshlang‘ich ta’limga zamin vazifasini

o‘tovchi o‘sish darajasi nazarda tutiladi. Bundan tashqari

bolaning oilaviy sharoiti, sog‘ligi, jismoniy o‘sish darajasi, oddiy

ko‘nikmalarni o‘zlashtirganlik darajasi kabi omillar ham

nazarda tutiladi. Bolani o‘rab turgan ijtimoiy muhit, ta’lim-tarbiyajarayonivayuqoridaaytibo‘tilgan tayyorlik darajasi

maktab ta’limiga tayyorgarlikning obyektiv tomoni hisoblansa,

bolaning maktabga intilishi, qiziqishi, istagi, muloqotchan426

ligi kabilar subyektiv tomoni hisoblanadi. Olti yoshli bolalar

maxsus ravishda joylarda tashkil qilingan tashxis markazlarida

suhbatdan o‘tkaziladi.

Tashxis markazlarida faoliyat ko‘rsatuvchi psixologlar turli

uslublar, testlar, so‘rovnomalar yordamida har bir bolaning

o‘ziga xos psixik xususiyatlarini aniqlab beradi.

Bunda psixolog bolaning individual xususiyatlarini, sog‘ligini va psixik tomondan sog‘lomlik holatlarini, psixik jarayonlari, xususiyatlari,holatlarini

aniqlab beradi. «Kadrlar tayyorlash milliy

dasturi»da bolalarning

rivojlanishi va maktabga tayyorlash dasturining

asosiy vazifalari: «Bolalarni har tomonlama yetukligi,

ularning qobiliyatlari, intilishlari va ehtiyojlarini hisobga olgan

holda maktab ta’limiga tayyorlash hamda milliy, umuminsoniy

qadriyatlarga, mustaqillik g‘oyalariga sodiq holda voyaga yetib

borishini ta’minlashdan iborat»dir. Bolaning maktabga tayyorligi

davlat me’yoriy hujjatlari bilan aniqlanadi. Davlat talablarining

asosiy maqsadi yosh avlodni milliy istiqlol mafkurasi

asosida sog‘lom, har tomonlama rivojlangan shaxs sifatida tarbiyalashdan

va maktab ta’limiga tayyorlashdan iboratdir:

Maktabgacha yoshdagi bolaning maktab ta’limiga o‘tishi

hamisha uning hayoti, axloqi, qiziqish va munosabatlarida

jiddiy, tub o‘zgarishlarni yuzaga chiqaradi. Shuning uchun maktabgacha

yoshdagi bolani maktabgacha ta’lim muassasasida yoki uydayoq

maktab ta’limiga tayyorlash, bolaning yosh

xususiyatiga doir bilim, ko‘nikma va malakalar bilan tanishtirish

kеrak bo‘ladi. Bunday tanishtiruv, moslashuv davrining

jiddiy qiyinchiliklaridan xalos bo‘lishga yordam bеradi.

Bolaning maktabga tayyorgarligi undagi idrok, kuzatish, xotira,

tafakkurning rivojlanishi, vaqt va fazoviy tushunchalar

olami, ijtimoiy hodisalar haqidagi tasavvurlarning shakllanishi

bilan bеlgilanadi.