Neriman Qurban indd
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
əmlakımı, bu əmlakın harda olmasından asılı olmayaraq, xüsusən
da Bakı neft yataqlarındakı payımı, hazırda İtaliyanın Pozitano (Salerno) şəhərində olan xanım Alisa Şulteyə (doğum soyadı xanım Dette) vəsiyyət edirəm. Bununla yerdə qalan bütün başqa vərəsələr varislikdən istisna və məhrum edilirlər. Xanım Alisa Şulte (doğum soyadı xanım Dette) mənim vəfatımdan sonra yaranan maliyyə xərclərini öz məsləhətinə və məqsədinə müvafiq həll etmək iqtida- rındadır. Əsəd bəy (Leo Nussimbaum adlanan) (Lev Nussenbaum adlanan)” 557 “Bunu saxlayın, frau Şulte, – kağzı frau Şulteyə uzatdı, – bağışlayın, gücüm ancaq bir parça kağıza çatdı”. “Bu nədi, oğlum?” – Dayə kağızı açmadan soruşdu. “Vəsiyyətnamədi, – Leo kədərlə gülümsündü, – hər şeyimi sizə vəsiyyət elədim”. “Hələ bunun haqqında düşünmək vaxtı deyil, Leo”, – frau Şulte ağlamsındı. “Şərqdə deyirlər, vəsiyyət yüngüllükdü...” – Leo üzünü pəncərəyə çevirib nəzərlərini mavi səmaya dikdi... Hə, ömür bitir. Ondan yüzdən artıq məqalə, cürbəcür dil- lərdə çap olunmuş on altı kitab, Nyu-York haqqında sənədli- bədii esse, faşist senzurasından keçməyən “Roma üzərinə yü-
Bütün bunları on beş il ərzində yaradıb... Ömür bir neçə il də möhlət versəydi... ...Əhməd Cəmil Məzhər-Vakka Mazzara dostunun bu ad- dımından çox narazı qalmışdı, ona elə gəlirdi ki, indiki vəziyyətdə Əsəd bəyin varisi ancaq özü ola bilər. Amma eybi yoxdu, bu gonbul, kütbeyin qarı onun caynağından qurtara bilməz, dostu öləndən sonra hər şeyi əlində saxlayacaq. Bu narahatlıqla da artıq əvvəlki kimi tez-tez yoxa çıxmırdı, bəzən hərbi, bəzən mülki geyimdə gəlib ətrafdakıları heyrətə salır, dostunun əzablarını yüngülləşdirmək qayğısına qalır, özünü artıq qoca dayədən başqa kimsəsi olmayan məşhur yazıçının hamısı hesab eləyirdi. Onun sayəsində Əsəd bəyin otağında beyin dumanlandıran hava vardı. Xəstə onu görəndə dünya- dan qopmuş təbəssümlə gülümsünür, kabus kimi danışırdı. “Gəldinmi, Cəmil! Mənə həşiş ver. Sən daha mənə sədaqətli olan ən yaxın dostumsan. Öləndə məni üzü qibləyə doğru dəfn eləyərsən, neçə illərdi müsəlman adı daşıyıram, heç ol- masa, öləndən sonrasa o adın haqqını verim”. Onun gözləri parıldayır, dərin çuxurunda od kimi atəş sa- çırdı: cəmi bir neçə il əvvəl şöhrəti dünyanı başına götürmüş
558 Muhamməd Əsəd bəy indi tamam unudulmuşdu, hətta nəşr olunmuş kitablarının qonorarını belə ala bilmirdi. “Qurban Səid mənəm! – o Əhməd Cəmilə deyirdi, – Baro- nessa indi mənim məktublarıma cavab vermir, Afinada öz Platonuyla məşğuldu. Barı, sən məni atma, Cəmil!” Əhməd Cəmil onu sakitləşdirməyə çalışırdı: əlbəttə, atma- yacaq, kitablarının nəşrilə məşğul olacaq, haqqını qaytarma- ğa çalışacaq, bundan arxayın ola bilər. Pima Andrea dostunu yoluxmağa gələ bilməsə də, İtaliya radiosunda işləyən dostu Ezra Paunddan Əsəd bəyin taleyilə maraqlanmağı xahiş eləmişdi: bəlkə, ondan ötrü, məsələn, fars dilində veriliş açmaq olar, Əsəd bəy Şərq məsələləri üzrə ekspert kimi iştirak eləyib qonorar ala bilər. Ezra Paund söz vermişdi, amma hələ işlər istədiyi kimi getmirdi. Almaniyanın Sovet İttifaqına hücum eləməsi Əsəd bəyi, az qala, vəcdə gətirmişdi: bu, şübhəsiz, son illərin ən vacib xəbəridi! Fürer bolşevizmin və kommunizmin kökünü kəsəcək, Lev Nussimbaum Bakıdakı mülklərini geri alacaq! Mütləq belə olacaq! Bundan bir neçə həftə sonra Daxili İşlər Nazirliyinə və Hərbi Nazirliyə məktub yazıb bolşeviklərlə qarşı mübarizə aparmasına icazə vermələrini xahiş elədi: Stalin onun evini, əmlakını əlindən alıb, o Afrikaya, Asiyaya, Amerikaya səyahət eləyib, kitablar yazıb, qəlbi mübarizə əzmilə döyünür. Amma o ilin payızı Əsəd bəydən ötrü ağlasığmaz işgəncələrlə doluydu: qanqrena artıq sağ qıçına da keçmişdi, ağrıların şiddətindən şüurunu da, ağlını da itirir, çox vaxt ətrafında baş verən hadisələri qavramırdı. Çəlimsiz bədəninə gündə otuza qədər ağrıkəsiçi iynə vyururdular, çətinliklə ta- pılan morfi ağrılardan az da olsa, nəfəs dərməyə kömək eləyirdi. Görənlər onu hərəkət eləyən kabusa oxşadırdılar. O günlərin birində Armin Veqner Vətənə qayıtmaq ərə- fəsində onunla vidalaşmağa gəlmişdi. Çox oturmadı, halın- dan xəbər tutub, beş-on kəlmə danışıb, bir qədər maddi yar-
559 dım eləyib getdi. Sonralar gündəliyində təəssüratını belə təsvir eləyəcəkdi: “Asiyalı sifəti, nazik, uzun barmaqlar... xəstə
Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|