Oqıw sabaǵınıń oqıtıw texnologiyasınin’ universal modeli Pa’n : Hamshiraliq isi Tema atı

Tez mediсinali’q ja’rdem stanсiyalari’
ku’ni tu’ni mediсinali’q tez
ja’rdem ko’rsetiwshi YePM
boli’p, nawqaslar wo’mirine
qa’wip sali’wshi’ jag’dayda
yemlewxanag’a deyin
da’wirdi, (i’nsultta, miokard
infarkti’, jaraqatlani’w,
za’ha’rleniw, qan ketiw
ja’rdem ko’rsetedi. Mediсina
ja’rdem staсiyalari’nda bir
shi’paker, bir feldsherden
ibarat brigada xi’zmet yetedi.
Anali’q ha’m balali’qti’ qorg’aw mekemeleri – reprodukсiya, tuwi’wxana ha’m balalar u’yleri kiredi. Tuwi’wda qabi’l yetiw si’pati’n jaqsi’law maqsetinde tuwi’w xanalar, hayallar ma’sla’ha’txanalari’ menen baylani’si’p, ma’ha’lle aymaqli’q usi’lda jumi’slari’ ali’p baradi’. Hayallar ma’sla’ha’txanasi’ tuwi’wxana yamasa poliklinikani’n’ bir bo’limi yesaplanadi’. Wol jerde ginekologiyali’q keselligi bar hayallardi’ ani’qlaw, dispanser ko’riginen wo’tkeriw, ha’mledarli’qti’ yesapqa ali’w ha’m za’ru’r bolsa yemlew jumi’slari’ ali’p bari’ladi’. Ha’mshiyra ha’mledar hayallarg’a na’resteni ku’tip qarawdi’ u’yretedi.
Awi’lli’q shi’pakerlik punkti (AShP) biriktirilgen xalqi’na qa’niygeli mediсinali’q ja’rdem ko’rsetedi. AShP da uli’wmali’q a’meliy shi’paker, feldsher, patronaj ha’mshiyra ha’m sanitariyali’q feldsherler jumi’s ali’p baradi’. Bul jerde klinikali’q laboratoriya tekseriwleri, fizioterapiya proсeduralari’ ha’m ku’ndizgi yemlewxana dawalaw jumi’slari’ ali’p bari’ladi’.
Ambulatoriya (lati’nsha ambulatorius so’zinnen ali’ng’an boli’p – ha’reketleniwshi degen ma’nisti an’ltadi’)– YePM boli’p, poliklinika si’yaqli’ xi’zmet ko’rsetedi, tek xi’zmet ko’rsetiw ko’leminin’ kemligi menen pari’qlanadi’.
Hamshirali’q hu’jjetlerdin’ za’ru’rligi.
1) Hamshirali’q jumi’s ushi’n jazi’wlar.
Hamshirali’q hu’jjetler- bul jazba tu’rdegi, ha’mshirani’n’ barli’q wo’tkergen is-ha’reketlerin (meropriyatiya) yuridikali’q registraciyasi’ boli’p, berilgen nawqasqa ku’tim jasawda wori’nlag’an jumi’slari’. Bul xi’zmet yetip ati’rg’an nawqaslardi’n’, yemlew-profilaktikali’q mekemelerdin’ shi’pakerleri (yemlewshi, na’wbetshi, shi’paker-konsultant) arasi’ndag’i’ baylani’s ushi’n xi’zmet yetedi.
Hu’jjettin’ maqseti:
(1) Kerekli mag’li’wmatlardi’ registraciyalaw ha’m xabar beriw
(2) Yel basqari’wshi’lardan ha’m qa’msi’zlandi’ri’w (straxovoy) kompaniyalari’nan finansli’q (qarji’) kompensaciya ali’w ushi’n mag’li’wmatlardi’ ko’rsetiw.
(3) Legal (ni’zamli’) proceduralardi’ wo’tkergende yuridikali’q hu’jjetlerdi ko’rsetiw.
2) Statistika ju’ritiw ushi’n jazi’wlar. Hu’jjettin’ maqseti:
(1) Xali’qti’n’ salamatli’qg’i’n yesaptan wo’tkeriw
(2) Xali’qti’n’ demografiyali’q mag’li’wmatlari’n yesaplaw.

• 
  Tuwi’wshi’li’q
  
• 
  Keselleniw
  
• 
  Wo’liwshilik
  
• 
  Jasawdi’n’ (wo’mirdin’) wortasha ko’rsetkishi h.t.b.
  

Hamshirali’q hu’jjetlerdin’ tu’rleri

• 
  Stacionardi’n’ kesellik tariyxi’
  
• 
  Poliklinikani’n’ kesellik tariyxi’ (anketa)
  
• 
  Wo’tkir za’wa’rleniw ha’m juqpali’ keseellikler haqqi’nda qi’stawli’ tez xabarlandi’ri’w
  
• 
  Nawqaslardi’ qabi’llaw ha’m shi’g’ari’w jurnali’
  
• 
  Yemlewxanada jati’wdan bas tarti’w jurnali’
  
• 
  Dispanser kartasi’
  
• 
  Na’wbetshilikti tapsi’ri’w jurnali’
  
• 
  Shi’pakerlerdin’ ko’rsetpe beriw da’pteri
  
• 
  Ku’shli ta’sir yetiwshi ha’m za’ha’rli zatlardi’ paydalani’wdag’i’ yesabat da’pteri.
  

Jazi’wdi’ qollani’w
(1) «Nawqaslardi’ qabi’llaw ha’m yemlewxanadan jati’wdan bas tarti’wi’ boyi’nsha yesabat jurnali’» (Forma №001):
Nawqasti’ shi’paker ko’rip bolg’annan son’ woni’n’ sheshimin, sol yemlew mekemesine jatqari’w yamasa ambulator qabi’llaw haqqi’ndag’i’ barli’q medicinali’q hu’jjetlerdi qabi’llaw bo’limindegi ha’mshira jazi’p baradi’. Hamshira nawqasti’n’ jag’dayi’n bahalaw wo’tkerip «Nawqaslardi’ qabi’llaw ha’m yemlewxanadan jati’wdan bas tarti’wi’ boyi’nsha yesabat jurnali’» na mag’li’wmat jazadi’.

• 
  Nawqasti’n’ familiyasi’, ati’, a’kesinin’ ati’.
  
• 
  Tuwi’lg’an ji’li’
  
• 
  Berilgen qa’wenderlik polisi
  
• 
  Jasaw ma’nzili
  
• 
  Qay jerden ha’m kim ta’repinen ali’p kelingen.
  
• 
  Jollama bergen mekemenin’ diagnozi’ (poliklinika, tez ja’rdem)
  
• 
  Qabi’llaw bo’liminin’ diagnozi’
  
• 
  Qaysi’ bo’limge jiberilgen.
  

(2) «Stacionar nawqasti’n’ medicinali’q kartasi’» (Forma №003):

• 
  Nawqasti’n’ familiyasi’, ati’, a’kesinin’ ati’.
  
• 
  Tuwi’lg’an ji’li’
  
• 
  Berilgen qa’wenderlik polisi
  
• 
  Jasaw ma’nzili
  
• 
  Telefon nomeri (u’y, jumi’s worni’ni’n’)
  
• 
  Qay jerden ha’m kim ta’repinen ali’p kelingen.
  
• 
  Jollama bergen mekemenin’ diagnozi’ (poliklinika, tez ja’rdem)
  
• 
  Qabi’llaw bo’liminin’ diagnozi’
  
• 
  Qaysi’ bo’limge jiberilgen.
  

Rejedegi nawqaslar kelip tu’skende wolardi’n’ kesellik tariyxi’na 12 ku’nnen asi’p ketpegen mu’ddettegi qanni’n’ analizi RV laboratoriyadan tekserilip kiritiledi.
(3) «Stacionardan aldi’n shi’g’i’p ketken nawqasti’n’ statistikali’q kartasi’» (Forma № 006u):

• 
  Nawqasti’n’ familiyasi’, ati’, a’kesinin’ ati’.
  
• 
  Tuwi’lg’an ji’li’
  
• 
  Berilgen qa’wenderlik polisi
  
• 
  Jasaw ma’nzili
  
• 
  Telefon nomeri (u’y, jumi’s worni’ni’n’)
  
• 
  Qay jerden ha’m kim ta’repinen ali’p kelingen.
  
• 
  Jollama bergen mekemenin’ diagnozi’ (poliklinika, tez ja’rdem)
  
• 
  Bo’liminin’ diagnozi’
  
• 
  Keselliktin’ kelip shi’g’i’w
  
• 
  Stacionarg’a kelip tu’sken sa’nesi
  
• 
  Stacionardan shi’g’i’p ketken sa’nesi
  

(4) «Ambulator nawqaslardi’ registraciya (dizimge ali’w) jurnali’» (Forma №024):
Nawqas haqqi’nda tiykarg’i’ mag’li’wmatlar, qabi’llaw bo’liminde ambulator ja’rdem ko’rsetilgeni boyi’nsha ha’mshira «Nawqaslarg’a ambulator dizimge ali’w jurnali’» na jazi’p qoyadi’.

• 
  Nawqasti’n’ familiyasi’, ati’, a’kesinin’ ati’.
  
• 
  Tuwi’lg’an ji’li’
  
• 
  Berilgen qa’wenderlik polisi
  
• 
  Jasaw ma’nzili
  
• 
  Qay jerden ha’m kim ta’repinen ali’p kelingen.
  
• 
  Jollama bergen mekemenin’ diagnozi’ (poliklinika, tez ja’rdem)
  
• 
  Qabi’llaw bo’liminin’ diagnozi’
  

(5) «A’lipbe boyi’nsha kitabi’» (soraw xi’zmeti (spravochnaya) ushi’n):
Na’wbechiligi tamamlang’annan son’ ha’mshira yemlewxanag’a qabi’llang’an ha’m qabi’llaw bo’limindegi diagnostika xanalari’ndag’i’ nawqaslar haqqi’nda «A’lipbe boyi’nsha kitabi’na» kiritip qoyadi’.

• 
  Nawqasti’n’ familiyasi’, ati’, a’kesinin’ ati’.
  
• 
  Tuwi’lg’an ji’li’
  
• 
  Bo’limge kelip tu’sken sa’nesi
  
• 
  Nawqas qay jerge jiberildi.
  

Yemlew –profilaktikali’q mekemelerindegi stratistikali’q kabinetindegi medicinali’q statistikani’n’ funkciyasi’ ha’m ma’nisi.
Medicinali’q statistika- bul satistikali’q mg’li’wmatlardi’n’ ha’r jaqtan kelip shi’g’i’wi’, mag’li’wmatlar bazasi’ tiykari’nan ji’ynalg’an, nawqasti’n’ kartasi’nan ali’pg’an mag’li’wmatlar, yemlewge tiyisli ha’m yemlewxanag’a jatqari’lg’andag’i’ qi’sqa mag’li’wmatlar. Bul ma’mlekettegi medicinali’q xi’zmet ko’rsetiw sferasi’ndag’i’ situaciyalardi’n’ haqi’yqati’n tu’siniw ushi’n ha’m medicinali’q xi’zmet ko’rsetiw sferasi’n dawam yettiriwge za’ru’r boli’p yesaplanadi’.
Solay yetip statiska bo’limi yemlewge baylani’sli’ mag’li’wmatlardi’ ha’m medicinali’q statistikani’ ju’ritiwdi baqlaw menen shug’i’llanadi’.
Medicinali’q statistika sanitarli’q statistikani’ wo’z ishine ali’p, bunda medicinali’q xi’zmet ko’rsetiw boyi’nsha (tuwi’li’w haqqi’ndag’i’, wo’liwshilik haqqi’ndag’i’, kesellikler, travmalar ha’m basqada xali’qti’n’ salamatli’g’i’ni’n’ jag’dayi’ haqqi’nda, ma’mleketlik mekemeler ta’repinen ji’ynalg’an mag’li’wmatlardi’n’ statistikasi’) barli’q mag’li’wmatlardi’n’ mug’dari’n ji’ynaydi’.
Medicinali’q statistikag’a tiyisli soraw (spravochni’y) materiallari’.
Medicinali’q statistika ha’r qi’yli’ tu’rge iye: «Medicinali’q statistikak mekemeleri», Wo’zbekstan Respublikasi’ni’n’ medicinali’q mekemelerinin’ ha’zirgi jaylasi’w jag’dayi’ haqqi’nda, wolardi’n’ u’skeneleniwi ha’m klinikalari’ni’n’ atqaratug’i’n xi’zmetlerinin’ ja’nede medicinali’q ha’kimshiliktin’ mag’li’wmatlar bazasi’n ali’w; «Yemlewxanalardi’n’ yesabati’», yemlewxanani’n’ xi’zmetkerleri haqqi’nda ha’m yemlewxana, poliklinikalardan nawqaslardi’n’ paydalani’w jag’daylari’ boyi’nsha; «farmacevtler, stomatologlar ha’m shi’pakerler ka’sibinin’ statistikasi’», wolardi’n’ ji’ni’si’, jasi’, ka’sip tu’ri, jumi’s worni’, bo’limleri boyi’nsha klassifikaciyalani’wi’ jazi’ladi’.
Bunnan basqada, medicinali’q mekemelerde statistikali’q mag’li’wmatlar si’pati’nda «nawqaslardi’n’ statistikasi’», nawqaslardi’n’ sani’n, wolardi’n’ keselliklerin, yemleniw tu’rlerin, medicinali’q xi’zmetlerdin’ to’lemli usi’llari’n h.t.b. yesapqa aladi’. Medicinali’q ha’kimshiligi haqqi’nda mag’li’wmatlar bazasi’n ko’rsetedi: «medicinali’q xi’zmetlerden paydalani’p ati’rg’an nawqaslardi’ tekseriw boyi’nsha» nawqaslarg’a ko’rsetilip ati’rg’an xi’zmetlerdi sorap biliw, ha’m wolardi’n’ qanaat da’rejesin biliw boli’p yesaplanadi’.
Jazi’wda di’qqatti’ talap yetiwshi punktler ha’m ha’mshirali’q hu’jjetlerdin’ formati’
1) Haqi’yqi’y faktlerdi jazi’p bari’w.
2) Tu’sinikli ha’m i’qsham tu’rde jazi’w
3) Qa’tesiz jazi’w
4) Qol qoyi’p tasti’yi’qlaw.
(Yuridikali’q ko’z-qaras boyi’nsha ha’mshirali’q jazi’wlar tasti’yi’qlawshi’ hu’jjet boli’p, barli’q ja’wapkerdi ani’qlaw kerek).