-cha:
-choq, -chak, -chiq:
-(a)loq:
-jon:
-xon:
-oy:
|
Kitobcha, uycha, ro’molcha.
Qo’zichoq, kelinchak, kopchiq
Qizaloq, bo’taloq.
Ukajon, Rahimjon.
Odilxon, Salimaxon.
Qunduzoy, Tursunoy.
|
-jon, -oy, -xon qo’shimchalari hamma vaqt erkalash ma’nosida emas, o’z mustaqil ma’nosida, ya’ni ot sifatida ham qo’llanadi: Mol achchig’i,jon achchig’i. Ko’kda to’lin oy suzmoqda. Anvar xon huzuriga chiqib ketdi.
Tayanch so`zlar: birlik, ko’plik, kategoriya, kichraytirish, kuchaytirish, erkalash.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:
1.Otlarda birlik kategoriyasiningifodalanishi degandanimani tushunasiz?
2.Otlardako’plik kategoriyasining ifodalanishi deganda nimani
tushunasiz?
Topshiriqlar
1-topshiriq: Quyidagi otlarga II shaxs egalik qo’shimchasini qo’shib,namunadagidek yozing va yuz bergan o’zgarishni izohlang.
Namuna: Bag’ir – bag’ring.
O’rin, qorin, burun, singil, ko’ngil, mag’iz.
2- topshiriq: Berilgan otlarni ko’plik shakliga aylantiring.
She’r, tadbirkor, mashina, mezbon, shoir.
3- topshiriq Gaplarni ko’chiring, ko’plik sonda qo’llangan otlarning gapdagi vazifasini aniqlang.
1.Do’stlar, bu mening eng yaqin oshnam, tanishing. 2. Bu o’tlar oftobda rosa qurigan, yaqinida gugurt chaqmang, o’t ketib qolmasin. 3.Sergap, ezma bo’lmang, birovni gapini behuda bo’lmang. 4. Ko’p o’lkalarda bo’ldim, lekin yurtimiz hammasidan a’lo. 5. Qo’lingdagilarni qo’y, o’g’lim, tez borib qo’ylarni qaytarib kel.
24-mavzu:Sifat va uning grammatik xususiyatlari
Reja:
1.Sifat mustaqil so`z turkumi.
2.Sifatning grammatik xususiyatlari.
3.Sifat va uning darajalari.
Otga bog‘lanib uning belgisini bildiradigan va qanday? qanaqa? so‘roqlariga javob boladigan so‘zlarga sifat deyiladi. Masalan: go‘zal,baland, xushbo‘y, kemtik.Sifat gapda asosan sifatlovchi-aniqlovchi, kesim vazifasida keladi: Yonbag‘irlar ko‘m - ko‘k. Baqqol amaki pakana, vuzikatta, iyagi kalta odam. U juda sergap.
Sifatlar tuzilishiga ko‘rasodda, qo‘shma,juft, takroriysifatlarga bo‘linadi.
Dostları ilə paylaş: |
