O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov
Yüklə 8,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
10.4. Chig’irlar
CHig’irlar qurilish konstruktsiyalari va jihozlarini montaj qilishda, og’ir yuklarni qurilish maydonida siljitishda, shuningdek kranlar, ko’targichlar va boshqa ko’tarish tushirish mashinalarida qo’llaniladi. Bajaradigan ishiga ko’ra chig’irlar quyidagi turlarga: ko’taruvchi va kuch chig’irlariga bo’linadi. Yuritmasiga ko’ra – dastaki va mashina yuritmali. Barabanlar soniga ko’ra – bir, ikki barabanli va barabansiz. Barabanli dastaki yuritmali chig’irlar. Bunday chig’irlarning tortish kuchi 5 80 kN bo’lib, po’lat arqon sarfi esa 50 200 metrni tashkil qiladi. Montaj ishlarida qo’llanuvchi barabanli dastaki yuritmali chig’irning sxemasi 11.6–rasmda keltirilgan. CHig’ir barabani 1, ochiq 128 tishli uzatma 3, diskli yuk tayanuvchi to’xtatgich 4 va stanina 2 dan iborat. To’xtatgich stanina 2 ga mahkamlangan parallel vallarga o’rnatilgan. Dasta 6 ni aylantirish bilan yukni ko’tarib tushiriladi. Dastaki chig’irlarda bir, ikki va to’rt kishi birdaniga ishlashi mumkin. Qisqa muddatli ishlashda (5 daqiqagacha) dasta uzunligi 400 mm bo’lganda bir kishiga to’g’ri keladigan zo’riqish kuchi 200 N gacha bo’lishi kerak. Yuritma chig’irlar. Baraban bilan elektrodvigatelni kinematik qo’shilishiga ko’ra chig’irlar elektroreversiv va friktsion bo’ladi. Elektroreversiv chig’irlarda elektrodvigatel bilan baraban ajralmas qilib mahkamlangan, friktsion chig’irlarda esa elektrodvigatel va baraban vallari friktsion mufta orqali mahkamlangan. Elektroreversiv chig’ir. (10.6-rasm, b) Elektroreversiv chig’ir elektrodvigatel 7, elastik mufta 8, to’xtatgich 9, tishli reduktor 10, baraban 11 va payvandlangan ramaga o’rnatilgan yurgizish mexanizmidan iborat. CHig’ir fundamentga mahkamlanadi. Bir barabanli elektroreversiv chig’irlarni tortish kuchi 3,2…1,25 kN, arqon tezligi 0,5…0,1 m/s va arqon uzunligi 80…800 metrni tashkil qiladi. Turli xil polispastlarni qo’llab elektroreversiv chig’ir yordamida qurilish montaj ishlaridagi turli xil vazn va o’lchamdagi yuklarni ko’tarish mumkin. Elektroreversiv chig’ir qurilish ko’targichlari, kranlar va boshqa ko’tarish mashinalarida qo’llaniladi. Montaj ishlarini tezlashtirish uchun chig’irlarda ikki kolodkali to’xtatgichlar qo’llaniladi (10.7–rasm). Pedal 1 ni bosganda to’xtatgich yuki 2 ko’tariladi va yuk o’zining og’irlik kuchi bilan tushadi. Barabanga o’ralayotgan po’lat arqondagi zo’riqish kuchi S b , po’lat arqon tezligi v k va po’lat arqon uzunligi L chig’irning asosiy parametrlari bo’lib hisoblanadi. |