O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov
Kranlarning hisobiy yuklanishlari
Yüklə 8,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
11.3. Kranlarning hisobiy yuklanishlari
Metall konstruktsiyalarini hisoblashda ularga ta’sir etuvchi barcha yuklanishlar, ya’ni doimiy va o’zgaruvchi yuklanishlar, vertikal va gorizontal tekislikda ta’sir etuvchi inertsion yuklanishlar, shamol yuklanishi va burovchi yuklanishlar hisobga olinadi. Mustahkamlikka va ustuvorlikka hisoblashda hisobiy nagruzkalar me’yoriy yuklanishlarga teng qilib olinib, yuklanish koeffisientiga ko’paytiriladi. Doimiy yuklanishlarga metall konstruktsiyaning o’z massasi, kran mexanizmining boshqarish kabinasi va shunga o’xshash metall konstruktsiya bilan bog’langan qismlarning massalari kiradi. Metall konstruktsiyaning o’z massasidan hosil bo’ladigan yuklanishni hisoblashda, uni konstruktsiya uzunligi bo’yicha teng tarqalgan deb olinadi. Metall konstruktsiya bilan bog’langan qismlarning massasidan hosil bo’ladigan yuklanishlarni ma’lum kesimlarda to’plangan yuk deb olinadi. Kran harakatlanganda uning metall konstruktsiyasi zarblarni qabul qiladi. SHuning uchun konstruktsiyaning o’z massasi butunlay statik deb olinmaydi, aksincha dinamik ish rejimini hisobga olgan holda, 151 nisbiy yoyilgan doimiy yuklanishni ma’lum koeffisientga ko’paytirib qabul qilinadi, ya’ni: q x = K q q (11.1) bu yerda: q – metall konstruktsiyaning teng tarqalgan o’z massasidan hosil bo’ladigan doimiy yuklanish; K q – metall konstruktsiya elementlari massasining hisobiy qiymatidan o’zgarishi va inertsion yuklanishni hisobga oluvchi umumiy yuklanish koeffisienti; uning qiymati kranning harakatlanish tezligi 60 m/min dan kichik bo’lganda 1,1; 60 dan 120 m/min gacha bo’lganda 1,2; 120 m/min dan ortiq bo’lganda 1,3 ga teng qilib olinadi. Strelali va aylanma kranlarda ko’tariladigan yukning massasi ham doimiy nagruzka hisoblanadi. Yukni ko’tarish va tushirishda inertsiya kuchlari hosil bo’ladi. SHu sababli yukdan hosil bo’ladigan hisobiy doimiy yuklanish quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: R a = K a G g , N (11.2) bu yerda: G g – yuk massasi; K a – yuk massasining o’zgarishi va yukni ko’tarib turishda inertsiya kuchlarining hosil bo’lishini hisobga oluvchi yuklanish koeffisienti. Uning qiymati 11.1-jadvaldan olinadi. K a koeffisienti 11.1-jadval Kranlar gruppasi K a Umumiy ishlarga mo’ljallangan kranlar: engil ish rejimi 1,2 o’rta ish rejimi 1,3 og’ir ish rejimi 1,4 Greyfer kranlari Montaj kranlari (Q>50,0 t) 1,1 Quymachilikda ishlatiladigan kranlar 1,1 O’zgaruvchi yuklanishlarga yukli aravachalar g’ildiraklarining metall konstruktsiyasiga ta’sir etuvchi bosim kuchi kiradi. Bunday yuklanishlar yuk va yukli aravachalarning o’z massasidan hosil bo’ladi. Ular quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: R uzg = R G + K Yu R a , N (11.3) bu yerda: R uzg – o’zgaruvchi yuklanish, N; R a – yukli aravacha massasidan uning g’ildiraklarida hosil bo’ladigan, metall konstruktsiyaga ta’sir etuvchi bosim kuchi; uning qiymati 1,05 R ga teng, bu yerda: R a – g’ildirakning spetsifikatsiya bo’yicha hisoblangan 152 bosim kuchi; R a – yukning massasidan aravacha g’ildiraklari orqali balkaga ta’sir qiladigan bosim kuchi, N. Gorizontal inertsion yuklanishlar mashina yuritmali kranlarda metall konstruktsiyaning harakatlanish jarayonida tormozlash va yurgizishda hosil bo’ladi. Ularning qiymati tajribalar asosida aniqlangan bo’lib, amaliy hisoblashlarda vertikal yuklanishning ma’lum foiziga teng qilib, turli kranlar uchun turlicha olinadi. Shamol yuklanishi. Bunday yuklanish kran ishlaydigan relef sharoitiga bog’liq bo’lib, kranning ish holati va tinch holatida ta’sir etadi. Shamol kuchidan hosil bo’ladigan yuklanish kran metall konstruktsiyasining shamol keladigan tomonidagi yuzasiga tik ta’sir etadi va teng tarqalgan bo’ladi. Burilish yuklanishlari vertikal yuklanishlar va gorizontal inertsion yuklanishlarning buralish o’qiga nisbatan ekstsentrik holda joylashishidan hosil bo’lib, to’plangan kuch deb qabul qilinadi. Bundan tashqari, metall konstruktsiyalarni loyixalashda haroratning ( 40 0 S da) o’zgarishini hisobga oluvchi temperatura yuklanishi, kranlarni ko’chirib yurishda montaj remont hamda ish sharoitlarini hisobga oluvchi montaj va transport massasi yuklanishlari hisobga olinadi. Buning uchun to’g’rilash koeffisientlari kiritiladi, ya’ni montaj yuklanish uchun 1,2 transport yuklanishi uchun avtotransport bilan tashishda 1,3 temir yo’l va suv transporti bilan tashishda 1,1 ga teng yuklanishlari koeffisienti hisobga olinadi. Metall konstruktsiyalarni loyihalashda yuqorida qayd etilgan yuklanishlar, quyidagi kombinatsiyalarda hisoblanadi. 1. Doimiy va o’zgaruvchi yuklanishlar va agar mavjud bo’lsa, buralish yuklanishlari hisobga olinadi. 2. Birinchi kombinatsiyada hisobga olingan yuklanishlardan tashqari, yana gorizontal inertsion yuklanish va kranning ish holatida ta’sir etuvchi shamol yuklanishi hisobga olinadi. 3. Yuqoridagi ikki kombinatsiyada hisobga olingan yuklanishlardan tashqari, montaj va transport yuklanishlari hisobga olinadi. 4. Strelali kranlar uchun yuqorida hisobga olingan yuklanishlardan tashqari, kranning tinch holatida (to’g’rilash «K Q » koeffisientini hisobga olmagan holda) kranning o’z massasidan, strela qulochi eng kichik bo’lganda strelaning bosh qismlarining elementlari massasidan hosil 153 bo’luvchi yuklanishlar va tinch holat uchun shamol yuklanishi hisobga olinadi. Yüklə 8,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|