Αzbekiston respublikasi oliy va î‘rta maxsus ta’lim vazirligi q
7 - rasm. Temir - uglerod (tsementit) holat diagrammasi. Diagrammadagi АВСД likvidus chizigi va AHJECF solidus chizig‟i orasida birlamchi
kristallanish sodir bо‟ladi. Suyuq fazadan austenitning ajralib chiqishi AВС chizig‟i bо‟yicha
bо‟lsa, СД chizig‟i tsementitning kristallanishiga mos keladi. AH chizig‟i ferrit bilan suyuq
fazaning mavjud bо‟lish chegarasini, AHN esa yuqori xaroratli ferrit fazasining mavjudlik
chegarasini belgilaydi. HJB peretektik gorizontal chiziqqa mos keluvchi xaroratda (1499 о С )
suyuq qotishma bilan ferritning о‟zaro ta„sirlashuvidan austenit hosil bо‟ladi.
ECF chizig‟i (1147 o C) bо‟ylab evtektik reaktsiya natijasida ledeburit hosil bо‟lishini, PSK
chizig‟i esa (727 о С) austenit parchalanib, ferrit va tsementit hosil bо‟lishini kо‟rsatadi.
Endi bevosita diagrammani о‟rganishga kirishamiz. Temir-tsementit diagrammasi juda
murakkab bо‟lgani uchun uni qismlarga bо‟lib о‟rganamiz. Diagrammadagi asosiy
nuqtalarning koordinatalari 1-jadvalda keltirilgan.
1-jadval Nuqtaning
belgilanishi
A V
N J
N E C
F
D G
P
S
K
Q
L
Harorat,
0
C
1539 1499 1499 1499 1392 1147 1147 1147 1250
911
727
727
727
600
600
Uglerod
miqdori, %
0
0,5
0,1
0,16
0
2,14 4,3 6,67 6,67
0
0,02 0,8 6,67 0,01 6,67
Qotishmalarda yuqori xaroratda rо‟y beradigan о‟zgarishlarni kuzatish uchun
diagrammaning ana shu qismi kattaroq qilib kо‟rsatilgan (8- rasm).
