Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov

Loyihaning  hayot  aylanishi  -  bu  loyiha  ishlarini  moliyalashtirish  va  tegishli 
qarorlar qabul qilish muammolarini oʻrganish uchun dastlabki tushunchasi. 
Har  bir  loyiha,  uni  amalga  oshirish  uchun  zarur  boʻlgan  murakkablik  va  ish 
hajmidan  qat’i  nazar,  uzining  rivojlanishida  muayan  holatlarni  oʻtadi  (boshidan 
kechiradi):  "loyiha  endi  yoʻq"  boʻlgan  paytdagi  holatdan  "loyiha  hali  tayyor  emas" 
boʻlgan holatgacha. 
Ishbilarmonlar uchun, loyihaning boshlanishi, uni amalga oshirish boshlanishi 
va uni amalga oshirishga mablagʻ sarflash bilan bogʻliq. 
Loyihaning oxiri oʻlaroq quyidagilar boʻlishi mumkin: 
-  ob’yektlarni  ishga  tushirish,  ularning  ishga  tushirilishi  va  loyihaning  natijalaridan 
foydalanish; 
- loyiha xodimlarini boshqa ishga joylashtirish; 
- koʻrsatilgan natijalar bilan erishilgan natijalar; 

---

 
  37 
 
- loyihani moliyalashtirishni tugatish; 
-  original  reja  (modernizatsiya)  bilan  koʻzda  tutilmagan  loyihaga  katta  oʻzgarishlar 
kiritish boʻyicha ishlarning boshlanishi; 
- loyiha ob’yektlaridan foydalanishni tugatish. 
 
Odatda,  loyiha  ustida  ishlashni  boshlash  haqiqati  va  uni  tugatish  haqiqati 
rasmiy hujjatlar bilan rasmiylashtiriladi. Loyihani amalga oshiradigan holatlar fazalar 
(bosqichlar) deb nomlanadi. 
 
Loyihani amalga oshirish jarayonini taqsimlashda universal yondashuv yoʻq. 
Shuning  uchun,  amalda,  loyihani  bosqichlarga  boʻlinish  juda  xilma-xil  boʻlishi 
mumkin - agar bunday boʻlinish faqatgina ba’zi muhim nazorat nuqtalarini ("muhim 
bosqichlar")  namoyon  etsa,  oʻtishi  davomida  qoʻshimcha  ma’lumotlarning  koʻrib 
chiqilishi va loyihani ishlab chiqishning mumkin yoʻnalishlari baholanadi. 
 
Oʻz  navbatida,  har  bir  tanlangan  faza  (bosqich)  keyingi  bosqichning 
(bosqichlar, pastki bosqichlar) va boshqalarning fazalariga (bosqichlariga) boʻlinishi 
mumkin. 
Masalan,  metropolitenning  qurilishi,  neft  va  gaz  konlarini  ishlab  chiqish  va 
boshqalar kabi juda katta loyihalarga nisbatan qoʻllaniladigan bosqichlarning soni va 
ularni amalga oshirish bosqichlari koʻpaytirilishi mumkin. 
 
Katta  loyihalarda  qoʻshimcha  bosqichlarni  qazib  olish  ushbu  ob’yektlarning 
(10-15  yillar)  qurilishining  uzoq  davom  etishi  bilan  emas,  balki  loyihada  ishtirok 
etayotgan  tashkilotlarning  harakatlarini  yanada  yaxshiroq  muvofiqlashtirishga  ham 
bogʻliqdir.