|
Pragmatikalıq pedagogika. XIX ásirdiń 90-jıllarına kelip AQShta «pragmatikalıq filosofiya» ideyası payda boldı. Pragmatizmniń teoretikleri ózleriniń bul filosofiyasın idealizm hám materializmnen joqarı turadı, ob’ektiv haqıyqatlıq joq dep esapladı.
Pragmatistler haqıyqatlıqtıń ólshemin tek «payda» dep bilip, ol «ishki qanaatlanıwshılıqtıń» yaki óz-ózinen qanaatlanıwdıń dárejesine baylanıslı, dep túsindiredi. Onıń tárepdarlarınıń biri Amerikalı filosof hám pedogog Djon D’yui (1859-1952) bolıp, ol "instrumentalizmdi" zamanagóy pragmatizmniń bir kórinisi sıpatında túsindirdi. Onıń pikirinshe egerde anıq bir individiumǵa, yamasa adamǵa paydalı bolsa hár qanday ideya, hár qanday teoriya «háreket instrumenti» sıpatında qaralıwı múmkin. Onıń eń joqarǵı idealı – «jaqsı turmıs» boldı. Ol tárbiyada násildiń áhmiyeti úlken dep túsindi. Mektep – bul turmıs, turmıstan úlken mektep joq dep kórsetedi hám anıq bir sabaqlıqtıń, klasstıń, baǵdarlama hám sabaq kestesiniń bolıwına qarsı shıǵadı.
XIX ásirdiń aqırı XX ásir baslarında Rossiyada tálim-tárbiya sisteması ózine tán rawajlana basladı. Jańa oqıw orınları, mektepler ashıldı. Lekin patsha Rossiyası dáwirinde tálim-tárbiya beriwde «ruslastırıw» siyasatı tiykarǵı orınlardıń birin iyeledi. 1870 jılı «Rossiyada jasawshı milleti rus bolmaǵan xalıqlardı bilimlendiriw ilájları» haqqındaǵı Qaǵıyda tastıyıqlandı. Sol waqıttaǵı Rossiyanıń xalıq bilimlendiriw ministri D.A.Tolstoy «Biziń elimizde jasawshı milleti rus bolmaǵan xalıqqa bilim beriwdegi tiykarǵı maqset – olardıń ruslasıwı hám rus xalqına qosılıwı bolıwı tiyis», - dep ashıq-aydın kórsetti.
Dostları ilə paylaş: |
