|
«Háreket pedagogikası». Sol dáwirde belgili Germaniyalı pedogog Vil’gel’m Avgust Lay (1862-1836) pedagogikanı biologiyalastırıw hám tárbiya processin mexanikalıq túsindiriwge háreket etti. Ol insanǵa kórsetiletuǵın sırtqı tásir adamnıń hár bir aǵzasına, sonıń menen birge adamnıń ózine tásir etedi hám juwap háreketin yaki reakciyanı payda etedi, sonıń menen birge reflektorlıq akt bárqulla birdey sxemada «qabıllaw-qayta islew–kórinis beriw» formasında keshedi dep túsindiredi. Ol «tárbiyalanıwshı – onıń átirapındaǵı turmıslıq ortalıqtıń aǵzası, onıń tásirin úziliksiz sezedi hám oǵan óz múnásibetin bildiredi» dep jazadı.
Lay óziniń usınǵan sxeması boyınsha pedagogikalıq processtiń «organikalıq oqıw reje» sin islep shıqtı. Ol barlıq oqıtıwdı «gúzetiwshi-zatlıq» hám «súwretlewshi – formal» dep ekige ajırattı. Olardıń birinshisine «qabıllaw» menen baylanıslılardı: tábiyat turmısın (tábiyiy tariyx, fizika, ximiya, geografiya), insan turmısın (tariyx, puqaralıq páni, xalıq xojalıǵı boyınsha pánler, moral’, filosofiya hám pedagogika), ekinshisine «kórinis beriw» menen baylanıslı: fizikalıq kórinisler, eksperimentler, haywanlardıń kútimi, matematikalıq kórinisler, sózlik kórinisler (til), kórkem-óner kórinisleri h.t.b kirgizedi. Onıń pikirinshe oqıw jumısında «formal-súwretlewshi» sabaqlarda islew beriletuǵın «gúzetiwshi – zatlıq» material eń baslı material esaplanadı.
Joqarıda aytıp ótkenimizdey Lay pedagogikanı biologiyalastırdı. Ómiriniń aqırına kelip, tárbiyada dinniń, rassanıń áhmiyetine úlken dıqqat qarattı. German rassasına dúńyada eń joqarǵı orında turadı dep qaradı hám Germaniyadaǵı milletshilik (nacionalizm) siyasatın qollap-quwatladı.
Dostları ilə paylaş: |
