Qayd raqami

Qaltiroq (Tiki). Bolalarda uchraydigan asab buzilishi bilan bog`liq bo`lgan tartibsiz harakat qilishlar.
Sababi: Tez-tez hayajonlanish, qo`rqish, gripp, angina, tish, gijja, revmatik xoreya va boshqa kasalliklarning asorati.
Belgilari: bola ko`zini ixtiyorsiz pirpiratadi, boshini qimirlatadi, burnini tortadi, qo`l-oyoqlari bilan tartibsiz harakatlar qiladi.Bola hayajonlanganda, charchaganda, unga qo`pol muomula qilinganda qaltiroq va tartibsiz harakatlar kuchayadi.
Tibbiy yordam: Bolalar poliklinikasining psixo-nevrorolog, revmatolog, lor, stomatolog shifokorlari maslahati asosida davolash tadbirlari o`tkaziladi.
Bolalarda psixik-asab buzilishlarining oldini olish.
1.Bolalarni yoshligidan oilada, bog`chada, maktabda gigiyena talabi asosida tuzilgan kun tartibiga amal qilishga odatlantirish.
2.Bolaga va uning yaqinida baqirmaslik, kattalar bir-birlari bilan janjallashmasliklari kerak.
3.Bolaning fe`l-atvorida sodir bo`layotgan har bir o`zgarishni ota-ona, murabbiy va o`qituvchilar tomonidan sinchkovlik bilan nazorat qilish, ularni bartaraf etishga qaratilgan tibbiy-pedagogik chora-tadbirlarni amalga oshirish.
4.Bolani shikastlanishlardan saqlash.
5.Bolada gripp, angina, tish, quloq, gijja, xoreya, ichak va boshqa kasalliklarning belgilari sezilishi bilanoq mutaxassis shifokorlarga ko`rsatish va davolatish.
Ko‘rish a`zosi funksiyasi buzilishi.
Odamda ko`rish a`zosi funksiyasining turlicha buzilish hollari uchraydi. Ulardan eng ko‘p uchraydigani yaqindan ko‘rish va uzoqdan ko‘rishdir.
Yaqindan ko‘rish (miopiya). Bunda odamning ko`z soqqasi cho`ziqroq shaklda bo`ladi. Shuning uchun uzoqdagi buyumlar tasviri ko`zning to`r pardasiga emas, balki undan oldinroqqa tushadi. Bu holat ko`z gavharining do`ngligi ortib ketishi oqibatida ham yuzaga kelishi mumkin.
Miopiya holati tug`ma va hayotda orttirilgan bo`ladi.
Sababi. 1.Nasldan orttirilgan miopiya; 2.Hayotda orttirilgan miopiya.Buning sababi yorug‘lik kam joyda o‘qish, yozish va ko`rish bilan bog`liq bo`lgan boshqa ishlarni bajarish, ko‘rish gigiyenasi qoidalariga amal qilmaslik. Ko‘z pardalari va nervlarining yallig`lanish kasalliklari, “A” vitamini “A” ning ovqat tarkibida uzoq vaqt davomida yetishmasligi.
Belgilari: Odam uzoqdagi buyumlarni yaxshi ko‘ra olmaydi. Shu bois ko`rish uchun ikkala ko`zini qisib qaraydi. O‘qish, yozish, rasm chizish, tikish va boshqa ishlarda ham ko`zini qisib qarashga majbur bo`ladi. Buning natijasida ko`zining ichida, boshining chakka, peshona sohalarida og‘riq paydo bo`ladi.
Miopiya 3 darajada bo‘lib, dioptriya ko‘rsatkichida o‘lchanadi.
Miopiyaning 1-darajasi yengil bo`lib, 1, 2, 3 DPT (dioptriya) ko‘rsatkichlarida belgilanadi;
Miopiyaning 2-darajasi o‘rtacha bo`lib, 4,5,6 DPT (dioptriya) ko‘rsatkichlarida belgilanadi;
Miopiyaning 3-darajasi kuchli bo`lib, 7 va undan yuqori DPT dioptriya) ko‘rsatkichlarida belgilanadi.
Ko`zning ko`rish o`tkirligi Golovin jadvali yordamida aniqlanadi.Amaliy mashg`ulotda bajariladi.
Miyopiya yaqindan ko`rish (ko`rish o`tkirligini pasayishi) maktabgacha yoshdagi bolalarning 10 foizida, maktab yoshidagi bolalarning 20 foizida uchraydi.
Tibbiy yordam: 1.Vrach tavsiya qilgan bir tomoni qavariq (shishali) ko‘zoynakdan foydalanish.
2.Tarkibida A<sub>1</sub>,B<sub>2</sub> vitaminlar bo‘lgan ovqat mahsulotlarini yetarli miqdorda qabul qilish (sut va sut mahsulotlari, baliq moyi, ikra, sariyog‘, tuxum sarig‘i, jigar, sabzi, o‘rik, no‘xat, loviya, qovoq), shuningdek vrach maslahatiga ko‘ra A, B<sub>2</sub> vitaminlarini qabul qilish.
3.Ko‘rish bilan bog‘liq bo‘lgan mashg‘ulotlarni bajarganda yorug`likning yetarli bo`lishi va ko‘rish gigiyenasi qoidalariga rioya qilish.
Oldini olish: Ko‘rish gigiyenasiga amal qilish:
- ish, o‘qish, yozish joylarida yorug‘lik yetarli (100 - 150 lyuks) bo‘lishini ta`minlash;
- yorug‘lik chap tomondan tushishiga e’tibor berish;
- stol ustidagi elektr lampasidan foydalanganda, uning usti soyabon bilan to‘sib qo`yiladi (chunki haddan tashqari kuchli yorug‘lik nuri ko‘zning to‘r pardasidagi retseptorlarni o‘ta qo‘zg‘atib, ko‘zning tez toliqib qolishiga sabab bo‘ladi);
- o‘qiganda, yozganda daftar va kitob ko‘zdan 35 - 40 sm masofada bo‘lishi kerak (bolalarda esa har bir bolaning o`zini 2 qarichiga teng bo`lishi kerak);
- o‘quv - yozuv, chizmachilik, tikish mashg‘ulotlari bilan shug‘ullanganda har 15 minutdan keyin yarim - bir minut davomida uzoqdagi daraxtlarga, buyumlarga qarash kerak (ko‘z ichidagi bosim pasayib, ko‘z dam oladi);
- transportda o‘qimaslik;
- A va B₂ vitaminga boy ovqat mahsulotlarini yetarli miqdorda iste’mol qilish;
- ko‘zni chiniqtirish - yoshlikdan boshlab tennis, basketbol, voleybol, futbol, merganlik kabi sport turlari bilan shug‘ullanib borish maqsadga muvofiq bo‘ladi.