Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

 
Registrlar turlari va tasnifi 
Tezkor xotiraning yacheykalari bilan birgalikda qisqa vaqtli tezkor 
ma’lumotlarni registrlarda saqlash ham mumkin. Registrlar protsessor tarkibiga 
kiradi va dasturlash orqali ularga murojaat o‘rnatilishi mumkin.
Registlarga murojaat xotira yacheykalariga nisbatan tezroq bajariladi, 
shuning uchun registrlarni ishlatish dastur ishini sezilarli darajada tezlashtiradi. 
Intel firmasining protsessorlarida registrlar 2 guruxga bo‘linadi: sistemali va 
amaliy maqsadga yo‘naltirilgan. Quyida foydalanuvchiga mo‘ljallangan amaliy 
maqsadga yo‘naltirilgan registrlarni ko‘rib chiqamiz.

---

Registr guruhlari tasnifi 
Registr o‘zining strukturaviy tuzilishiga ko‘ra 8 razryadli, 16 razryadli, 32 
razryadli bo‘ladi. Registrlarni quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin: 
1)
Umumiy foydalanishga mo‘ljallangan registrlar 
 
2)
Segment registrlar
 
3)
Flag registrlar
 
4)
Buyruq registrlar 
 
5)
Soprotsessor registrlari
 
6)
MMX kengaytmali butun sonli registrlar 
 
7)
MMX kengaytmali o‘nlik nuqtasi siljuvchan sonlar bilan ishlovchi registrlar 
 
Umumiy foydalanishga muljallangan registrlar 8 ta

EAX/AX/AH/AL - akkumlyator 

EBX/BX/BH/BL - baza registr 

ECX/CX/CH/CL - hisobchi registr 

EDX/DX/DH/DL - ma’lumotlar registr 

SI/ESI - manba indeksi 

DI/EDI - qabul qiluvchi indeks 

BP/EBP - baza ko‘rsatgichi 

SP/ESP - stek ko‘rsatgich 
Segment registrlar asosan 6 ta shulardan 3 tasi asosiy, 3 tasi yordamchi, 
qo‘shimcha 

SS - stek segmenti

CS - kod segmenti 

DS - ma’lumotlar segmenti 
Qo‘shimchalar: ES,FS,GS-qo‘shimcha segment registri 
Flag registri 
Flag registri 1 ta, undagi har bir razryad ma’lum bir vazifani bajarishga 
mo‘ljallangan. Shunga kura flag razryadlarini 2 guruhga bo‘lish mumkin
1) Holat flaglari 
2) Boshqarish flaglari 
Holat flagiga quyidagilar kiradi: 
00 – razryad CF - o‘tkazish flagi 
02– razryad PF-qiymatning juftligini tekshiradi
04– razryad AF-qo‘shimcha o‘tkazish flagi
06– razryad ZF-nol flag 
07– razryad SF-ishora flagi 
11– razryad OF-to‘lib-toshish flagi 
12-13 – razryadlar IOPL-kiritish chikarish darajasini belgilash flagi 
14– razryad NT-masala berilishi flagi 
Boshqarish flaglari
08– razryad TF-qopqon flagi 
09– razryad IF-uzulishlar flagi 
10– razryad DF-yo‘nalish flagi
16– razryad RF-yangilash flagi
17– razryad VM-vertual rejim flagi

---

18– razryad AC-taqqoslashni nazorat qilish flagi
19– razryad VIF-uzulishning virtual flagi
20– razryad VIP-koldirilgan uzulishlar flagi
21– razryad ID-protsessorni identifikatsiyasini qo‘llash
Buyruq registri 1 ta bo‘lib, uning vazifasi navbatdagi bajariladigan buyruqni 
saqlash.