Toshkent davlat agrar universiteti nukus filiali

Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

xususiyatlarini, ularning harakatchanligi, moddiy ahvoli, ijtimoiy maqomi hamda boshqa bir qancha
omillarni inobatga olgan holda muayyan qonuniyatni kuzatish mumkin.
Investitsiyalashning natijalari ularning xatarlilik darajasi bilan bog‘liq. Shuning uchun investitsiya
maslahatchisi mijoz o‘zi uchun mumkin, deb qabul qiladigan barcha xatarlarni inobatga olishi zarur.
Investitsiyalashdagi asosiy xatarlar quyidagilar yuz berishi ehtimoli bilan bog‘liq:
-
qo‘yilgan barcha mablag‘larning to‘liq yo‘qotilishi;
-
omonatlarning ma'lum qismining yo‘qotilishi;
-
qimmatli qog‘ozlarning nominal qiymati saqlanib qolgan holda ularga sarflangan
mablag‘larning qadrsizlanishi;
-
qo‘yilgan mablag‘lar bo‘yicha kutilayotgan daromadning to‘liq yoki qisman to‘lanmasligi;
-
daromadlarni olishning kechiktirilishi.
G‘arb mamlakatlarida o‘tkazilgan qator tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqdaki, odamlarning tavakkal
qilishga bo‘lgan istagi uchta asosiy omil bilan belgilanadi: xarakterining o‘ziga xos xususiyatlari, yoshi va
moddiy ahvoli.
Investitsiya maqsadlari aniqlab olinganidan keyin maslahatchi ularni amalga oshirishning eng
samarali yo‘lini belgilab olishi lozim. Buning uchun avvalo mijozning moliyaviy ahvoli haqida axborot
olishi kerak. Mijoz fond bozori vositalariga joylashtirish uchun ajratishi mumkin bo‘lgan resurslarning
hajmi belgilanib, summaning vaqt bo‘yicha bo‘linishi amalga oshirilganidan so‘ng maslahatchi katta
investitsion rejani tuzishga hamda omonat va jamg‘armalarni joylashtirishning mijoz uchun maqbul bo‘lgan
yo‘nalishlarni aniqlashga kirishadi.
Investitsiya strategiyasi va usullarini ishlab chiqishda investitsiya maslahatchilari investitsiyalarning
kelajakdagi qiymatini baholashning turli xil usullaridan foydalanishadi, fond bozorining qaysidir sohasidagi
ishlar ahvolini chuqur va har tomonlama aniqlab olish imkonini beruvchi asosiy tahlil qilishga kirishadi,
yoki bozor kon'yunkturasining o‘zgarishini ta'minlash imkonini beruvchi texnik jihatdan tahlil qilish
usullariga suyanadi. Investitsiya maslahatchisining faoliyati mamlakatimiz fond bozorining xalqaro fond
bozoriga integratsiyalashuvi sharoitlarida alohida ahamiyat kasb etadi. Bunda mamlakatimiz investitsiya
maslahatchilari turli faoliyag turlari tutashgan joyda ish olib borishadi, bular quyidagilar: bevosita
investitsiya maslahati, mol-mulkni, qimmatli qog‘ozlar qiymatini baholash, O‘zbekiston korxonalarining
buxgalterlik balansi va moliyaviy hisobotlari ko‘rsatkichlarini xorijiy investorlar uchun tushunarli shaklga
keltirish, yuridik xususiyatli xizmatlarni ko‘rsatish.
Investitsiya kompaniyasi - qimmatli qog‘ozlarni chiqarish, qimmatli qog‘ozlarga mablag‘lar sarflash,
qimmatli qog‘ozlarni o‘z nomidan va o‘zi hisobidan olish-sotish ishlarini amalga oshiruvchi yuridik
shaxsdir.
1
Investitsiya kompaniyalari o‘z resurslarini faqat muassislarning mablag‘lari va qayta
investitsiyalangan o‘z mablag‘lari hisobidan shakllantiradi hamda yuridik va jismoniy shaxslarga
sotiladigan o‘z qimmatli qog‘ozlari emissiyasini amalga oshiradi.
Investitsiya kompaniyalarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
Qimmatli qog‘ozlarni chiqarishni tashkil etish va emitentga (muassislarga) ularning joylashtirilishi
kafolatini berish;
Qimmatli qog‘ozlarga investitsiyalar qilish;
Qimmatli qog‘ozlar bilan o‘z hisobidan va shaxsiy tavakkalchilik asosida operatsiyalar (oldi-sotdi)
qilish (dilerlik faoliyati).
O‘zbekistonda investitsiya kompaniyalari. O‘zbekistonda dastlabki investitsiya kompaniyalari 1992
yilning oxirida paydo bo‘ldi. Ulardan eng yirigi "Toshkent" respublika universal tovar-fond birjasi bazasida
tashkil etilgan "Toshkent" O‘zbekiston moliya-investitsiya kompaniyasi ("O‘zmoliyainvest") edi.
Investitsiya kompaniyalari "Qimmatli qog‘ozlar bozorining faoliyat ko‘rsatish mexanizmi to‘g‘risida"gi
Qonun qabul qilingunga qadar "Korxonalar to‘g‘risida"gi Qonun asosida ish olib borardi. Ularning
investitsiya instituti sifatidagi faoliyatini tartibga soluvchi maxsus qonun hujjati mavjud emas edi. Shuning
uchun ko‘pchilik investitsiya kompaniyalari tijorat va qimmatli qog‘ozlar bozori bilan bog‘liq bo‘lmagan
boshqa faoliyat turlari bilan shug‘ullanardi. 1996 yilda investitsiya kompaniyalari faoliyatining ayrim
cheklovlari qabul qilinganidan keyin (ular o‘zlarining jalb qilingan resurslarini aholining omonatlari va
mablag‘lari hisobidan shakllantirishi mumkin emas edi) ularning ko‘pchiligi investitsiya institutlarining
boshqa turlariga (odatda, boshqaruvchi kompaniyaga) aylangan holda o‘z maqomini o‘zgartirdi.
Investitsiya kompaniyasi faoliyatining asosiy yo‘nalishlaridan biri anderrayting - qimmatli qog‘ozlarni
xarid qilish yoki ularni investorlar o‘rtasida joylashtirish kafolatini berish - hisoblanadi. Anderraytingga
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

quyidagilar kiradi: qimmatli qog‘ozlarni chiqarish shartlarini belgilash, ularning yangi nashrlarini
tayyorlash, qimmatli qog‘ozlarni keyin investorlarga qayta sotish uchun emitentlardan sotib olish, ularni
joylashtirish kafolatini berish, yangi nashrlarga obuna qilish bo‘yicha sindikatlar yoki sotish bo‘yicha
guruhlar tashkil etish.
Anderrayter - qimmatli qog‘ozlarga xizmat ko‘rsatuvchi va ularning birlamchi joylashtirilishiga
kafolat beruvchi, qimmatli qog‘ozlarni keyinchalik xususiy investorlarga qayta sotish uchun emitentdan
sotib oluvchi investitsiya instituti hisoblanadi.
Anderrayter sifatida investitsiya institutlarining guruhi ishtirok etishi mumkin.
Anderreytingning turlari. "Qat'iy majburiyatlar asosidagi" anderrayting. Bunday sharoitda anderrayter
aksiyalarning butun nashrini yoki uning bir qismini qat'iy narxlarda joylashtirish bo‘yicha qat'iy
majburiyatlarga ega bo‘ladi. Mazkur holatda, agar nashrning bir qismi investorlar tomonidan sotib
olinmasa, anderrayterning o‘zi ushbu qismni sotib olishga majbur. Agar belgilangan narxlar bo‘yicha
birlamchi joylashtirishning vaqti ikkilamchi bozorda kurslarning keskin pasayishi bilan to‘g‘ri kelsa, u
holda anderrayter katta yo‘qotishlarga duch kelishi mumkin.
"Eng yaxshi harakatlar asosidagi" anderrayting. Bunday vaziyatda anderrayter qimmatli qog‘ozlar
nashrining tarqatilmagan qismini sotib olish bo‘yicha hyech qanaqa majburiyatlarga ega bo‘lmaydi. U faqat
joylashtirishga intiladi, lekin agar u buning uddasidan chiqmasa, tarqatilmagan qimmatli qog‘ozlar
emitentga qaytariladi, anderrayter esa buning uchun javobgarlikka ega emas. Joylashtirmaslik xatari
emitentning zimmasiga tushadi. Bunday anderrayter distribyuter, deb nomlanadi.
12
Investitsiya kompaniyalari tomonidan anderraytingning amalga oshirilishini quyidagi asosiy
bosqichlarga bo‘lish mumkin: qimmatli qog‘ozlarni muomalaga chiqarishga tayyorlash, shu jumladan,
emitent va bunga ko‘maklashuvchi boshqa tashkilotlar bilan hamkorlikda nashrlarni rejalashtirish,
muomalaga chiqariladigan qimmatli qog‘ozlarni baholash, emitent hamda nazarda tutayotgan investorlar
o‘rtasida aloqalarni o‘rnatish va h.k.; qimmatli qog‘ozlarni taqsimlash, shu jumladan, emissiyaning bir
qismini yoki butun summasini sotib olish, qimmatli qog‘ozlarni investorlarga sotish, mazkur qimmatli
qog‘ozni joylashtirish vaqtida uning bozor narxini qo‘llab-quvvatlash; sotilgandan keyingi davrda qimmatli
qog‘ozning kursini ma'lum vaqt mobaynida qo‘llab- quvvatlash (odatda bir yil); shuningdek, qimmatli
qog‘ozning kurs qiymati o‘zgarishini tahlil va nazorat qilish, unga ta'sir etuvchi omillarni aniqlash.
Anderraytingni amalga oshirish uchun investitsiya kompaniyalari emissiya sindikatlariga - qimmatli
qog‘ozlar nashrini va uning kafolatli joylashtirilishini tashkil etuvchi anderrayterlar guruhiga birlashishlari
mumkin. Emissiya sindikatlari odatda muayyan vaqtga (joylashtirish davriga), xo‘jalik birlashuvi va yuridik
shaxs maqomini ro‘yxatdan o‘tkazmagan holda tashkil etiladi. Bozor iqtisodiyoti rivojlangan
mamlakatlarda emissiya sindikatlariga kiruvchi investitsiya kompaniyalarining soni bir necha yuztaga
yetishi mumkin. Sindikat a'zolari qandaydir bir qimmatli qog‘ozni joylashtirish borasida muvaffaqiyatli
hamkorlik qilishi va fond bozorining boshqa uchastkalarida raqobatlashishi mumkin.28
Investitsiya kompaniyalarining o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, ular aholi bilan ishlash
(o‘zlarining jalb etilgan mablag‘larini aholi omonatlari va mablag‘lari hisobidan shakllantirish) huquqiga
ega. Investitsiya kompaniyasining ustav fondi eng kam ish haqining 1500 barobaridan kam bo‘lmasligi,
bunda yuqori likvidli aktivlari ustav fondining kamida 30 foizini tashkil etishi lozim. Investitsiya
kompaniyalari iqtisodiy me'yorlari ko‘rsatkichi: N1>1; N2>1.
4. Investitsiya fondlari
Investitsiya fondlari - jismoiy va yuridik shaxslar mablag‘larini to‘plovchi hamda foyda olish,
aksiyadorlar xatarini kamaytirish maqsadida ushbu mablag‘larni fond nomidan qimmatli qog‘ozlarga, bank
hisob raqamlariga va omonatlarga joylashtiruvchi tashkilotdir. Investitsiya fondi yuridik shaxs bo‘lib,
aksiyalarni chiqarish va xarid qilishni, qimmatli qog‘ozlar bilan boshqa bitimlarni amalga oshiradi,
shuningdek, u aksiyalariga egalik qilayotgan korxonalarning rivojlanishida va faoliyati samaradorligini
oshirishda aksiyador huquqlari bilan ishtirok etadi. Yuqorida sanab o‘tilgan operatsiyalar investitsiya
fondining maxsus faoliyat turiga kiradi. Investitsiya fondi faoliyatini qimmatli qog‘ozlar bilan
operatsiyalarning boshqa turlari bilan birga olib borishga yo‘l qo‘yilmaydi. Fondni sarflash bilan bog‘liq
barcha xatarlar, ularning bozor narxlari o‘zgarishidan ko‘rilgan daromad va zararlar aktivlar qiymatini yoki
fond aksiyalari joriy narxlarini o‘zgartirish yo‘li bilan to‘liq hajmda aksiyadorlarning hisob raqamlariga
kiritiladi. Investitsiya fondlari faqat ochiq aksiyadorlik jamiyatlari ko‘rinishida tashkil etilishi mumkin.
Investitsiya fondlari ikki xilga bo‘linadi: ochiq va yopiq investitsiya fondlari. Ochiq turdagi
investitsiya fondlari aksiyalarni ularni sotib olish majburiyati bilan muomalaga chiqaradi, ya'ni fond
12
" 
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

qimmatli qog‘ozlarining egalariga ularning o‘rniga pul summasi yoki mol-mulkni olish huquqini beradi, bu
ustavda oldindan ko‘zda tutilishi lozim. Yopiq turdagi investitsiya fondlari aksiyalarni ularni sotib olish
majburiyatisiz muomalaga chiqaradi.
Investsiya fondlarini tashkil etishning o‘ziga xos xususiyatlari. Investitsiya fondlarining muassislari
bo‘lib yuridik va jismoniy shaxslar ishtirok etishi mumkin, bunda ularning soni ikkitadan kam bo‘lmasligi
kerak. Investitsiya fondining ustav fondi eng kam ish haqining 500 barobaridan kam bo‘lmasligi lozim.
Fond aksiyalariga dastlabki obuna fond davlat ro‘yxatiga olingan kundan boshlab 30 kundan
kechiktirmasdan amalga oshiriladi. Fond ustav sarmoyasining kamida 75 foizi pul mablag‘lari bilan
to‘lanishi zarur. Investitsiya fondi davlat ro‘yxatiga olinib, investitsiya muassasasi sifatida faoliyat
ko‘rsatish uchun litsenziya olganidan keyin u tashkil etilgan hisoblanadi. Investitsiya muassasasi sifatida
faoliyat ko‘rsatish uchun litsenziya 5 yil muddatga beriladi.
Fondni tashkil etishda uning aksiyalari ochiq obuna yo‘li bilan tarqatiladi, bunday obuna
boshqaruvchi kompaniya tomonidan amalga oshiriladi. Obunaning eng uzoq muddati 6 oy qilib belgilanadi.
Obunaning yakunlanishida investitsiya fondining ustav sarmoyasi u tomonidan amalda joylashtirilgan
aksiyalar bilan muvofiqlashtiriladi va adliya idoralarida ro‘yxatdan o‘tkaziladi.
Investitsiya fondini boshqarish. Investitsiya fondining oliy organi aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi
hisoblanadi. Umumiy yig‘ilishning maxsus vakolatiga qonun hujjatlari bilan belgilanganlardan tashqari,
fond faoliyatining chegaralanishini, depozitariy va boshqaruvchi kompaniyalar bilan shartnomalarni
ma'qullash kiradi. Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishlari o‘rtasidagi davr 15 oydan oshmasligi kerak.
Ushbu vaqt mobaynida kuzatuvchi kengash uning oliy organi hisoblanadi.
Investitsiya fondi investitsiyalarini boshqarish va uning qimmatli qog‘ozlari portfelini shakllantirishni,
shuningdek, fondga maslahat xizmatlarini ko‘rsatishni boqaruvchi kompaniya amalga oshiradi. Davlat
boshqaruvi idoralari tomonidan ta'sis etilgan investitsiya muassasalari yoki ustav fondining 25 foizi
davlatga tegishli bo‘lgan tashkilotlar, shuningdek, affilyasiyalangan shaxslar investitsiya fondining
boshqaruvchi kompaniyasi bo‘la olmaydi. Investitsiya fondining affilyasiyalangan (tobe) shaxslari deganda
yuridik va jismoniy shaxslar, boshqaruvchi kompaniya hamda uning mansabdor shaxslari, muassislar va
ovoz beruvchi aksiyalarning 10 foiziga egalik qiluvchi aksiyadorlar tushuniladi. Affilyasiyalangan shaxslar
tarkibiga mazkur boshqaruvchi kompaniya bilan boshqarish to‘g‘risida shartnoma tuzgan barcha
investitsiya fondlari kiradi.
Investitsiya fondining ishtirokchilari boshqaruvchi kompaniyaning muassisi va a'zosi bo‘lishi mumkin
emas, o‘z navbatida, boshqaruvchi kompaniyaning muassislari, mansabdor shaxslar, mutaxassislar hamda
ularning affilyasiyalangan shaxslari investitsiya fondining aksiyadorlari bo‘la olmaydi. Investitsiya
fondining kuzatuvchi kengashlari hamda boshqaruvchi kompaniyalar tarkibiga davlat hokimiyati va
boshqaruvchi idoralarining mansabdor shaxslari kiritilishi mumkin emas. Boshqaruvchi kompaniya bilan
investitsiya fondining aktivlarini boshqarish to‘g‘risidagi shartnomani aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi
tomonidan vakil etilgan fondni kuzatuvchi kengashining raisi tuzadi. Kuzatuvchi kengash boshqaruvchi
kompaniya tomonidan tuziladigan bitimlarning ro‘yxatini, shuningdek, bitimlarning xususiyati va hajmiga
ko‘ra chegaralarni belgilashi mumkin. Boshqaruvchi kompaniya o‘z faoliyatini investitsiya fondi nomidan
amalga oshiradi, aksiyalari fondga tegishli bo‘lgach, korxonalar aksiyadorlarining umumiy yig‘ilishida
aksiyador sifatida ishtirok etadi. Boshqaruvchi kompaniya tomonidan olinadigan umumiy yillik mukofot
pulining miqdori investitsiya fondi sof aktivlari o‘rtacha yillik qiymatining 5 foizidan oshmasligi kerak.
Fond aksiyalari birinchi nashrining hisobi Markaziy depozitariyda, keyingi nashrlarining hisobi esa,
Markaziy depozitariy bilan vakillik munosabatlariga ega bo‘lgan boshqa depozitariylarda yuritiladi.
Depozitariy fond qimmatli qog‘ozlari bilan operatsiyalarni hisobga oladi va nazorat qiladi, shu jumladan,
qimmatli qog‘ozlarni almashtirish, xarid qilish va sotish bo‘yicha cheklovlarni amalga oshiradi.
Depozitariyning talabiga ko‘ra uning vakili fond kuzatuvchi kengashining majlisida maslahat ovozi huquqi
bilan ishtirok etishi mumkin. Investitsiya fondi aksiyadorlarining reestri depozitariy tomonidan yuritiladi.
Depozitariy fondning kreditori yoki kafili bo‘lish huquqiga ega emas. Fondning, boshqaruvchi kompaniya
va depozitariyning hujjatlari hamda hisobotlarini fond tomonidan tayinlangan mustaqil auditor yillik
tekshiruvdan o‘tkazadi.
Turli xildagi xatarlarni kamaytirishga erishish. Investitsiya fondiga turli xildagi xatarlarni kamaytirish
maqsadida ayrim faoliyat turlari bilan shug‘ullanish va moliyaviy yo‘qotishlarga olib keluvchi, qator
operatsiyalarni amalga oshirish qonun yo‘li bilan man etiladi. Masalan, investitsiya fondi:
-
qimmatli qog‘ozlarga mablag‘lar sarflash, opsionlar, fyucherslarni xarid qilish, har xil turdagi
kafolatlarni berish va mol-mulkni garovga quyishdan tashqari investitsiyaning boshqa turlarini amalga
oshirish;
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

-
egalari fond tutatilganidan so‘ng aktivlarni sotib olish uchun oddiy aksiyalarning egalariga
qaraganda ustunlik huquqlariga ega bo‘lgan obligatsiyalar, imtiyozli aksiyalar va boshqa turdagi
majburiyatlar (qarz majburiyatlari)ni chiqarish;
-
agar aksiyadorlik jamiyatining oddiy aksiyalarini xarid qilgandan keyin investitsiya fondining
affilyasiyalangan shaxslariga ushbu jamiyat aksiyalarining 10 foizdan ortig‘i tegishli bo‘lsa, ularni sotib
olish;
-
o‘zining sof aktivlarining 10 foizdan ortig‘ini bir emitentning qimmatli qog‘ozlariga investitsiya
qilish, davlat qimmatli qog‘ozlari bundan mustasno;
-
fondni o‘zining affilyasiyalangan shaxslari qimmatli qog‘ozlariga mablag‘larni investitsiya qilish,
karz majburiyatlariga mablag‘larni sarflash (davlat qimmatli qog‘ozlari bundan mustasno);
-
o‘zining affilyasiyalangan shaxslaridan qimmatli qog‘ozlar va boshqa aktivlarni sotib olish yoki
ularga sotish, boshqa investitsiya fondlarining aksiyalarini xarid qilish huquqiga ega emas.
Shuningdek, investitsiya fondlari faoliyati uchun ayrim boshqa cheklovlar ham mavjud va ular bunga
og‘ishmay amal qilishlari lozim.
Investitsiya fondi foydasining soliqlar, majburiy to‘lovlar va boshqaruvchi kompaniyasining
mukofotlari to‘langanidan keyin qolgan va sarmoyani ko‘paytirishga yo‘naltirilmagan qismi aksiyadorlar
o‘rtasida dividend sifatida taqsimlanadi. Investitsiya fondi tomonidan o‘z sarmoyasi va mijozlar mablag‘lari
o‘zaro nisbatining koeffitsienti (N1), shuningdek, bir mijoz uchun xatarning eng kam miqdori (N2)
belgilanmagan.
Xususiylashtirish investitsiya fondlari. Xususiylashtirish investitsiya fond (XIF)lari investitsiya
fondlarining bir turi hisoblanadi. Ular aholining keng qatlamini xususiylashtirish jarayoniga jalb etish
maqsadida tashkil etiladi. XIFlarning vazifasi aholining pul mablag‘larini jamlab, ularni
xususiylashtirilayotgan davlat korxonalarining aksiyalarini sotib olishga yo‘naltirishdan iborat.
Xususiylashtirish investitsiya fondi o‘z aksiyalarini chiqarish hisobiga mablag‘larini jalb etish, o‘z
mablag‘larini hamda olingan maxsus davlat kreditlarini xususiylashtirilayotgan davlat korxonalarining
qimmatli qog‘ozlariga investitsiya qilish, qimmatli qog‘ozlar bilan savdo qilish, aksiyalariga ega bo‘lgan
korxonalarni rivojlantirish va samaradorligini oshirishda aksiyador sifatida ishtirok etishdan iborat
faoliyatni amalga oshiruvchi ochiq aksiyadorlik jamiyatidir.
Xususiylashtirish investitsiya fondlari quyidagi xususiyatlarga ega:
-
xususiylashtirilaetgan korxonalar tomonidan chiqariladigan aksiyalar umumiy sonining 30
foizigacha xarid qilish imkoniyati;
-
o‘zining umumiy aktivlarining 10 foizidan ko‘p bo‘lmagan qismini bir emitentning qimmatli
qog‘ozlariga investitsiya qilish imkoniyati;
-
maxsus davlat kreditini olish imkoniyati;
-
mablag‘larni faqat xususiylashtirilgan korxonalarning aksiyalariga va davlat qimmatli qog‘ozlariga
investitsiya qilish huquqi.
XIF - yopiq turdagi investitsiya fondidir, ya'ni u qimmatli qog‘ozlarni ularni sotib olish
majburiyatlarisiz chiqaradi.
Xususiylashtirish investitsiya fondining investitsiya portfelini tashkil etuvchi aksiyalarni sotish faqat
o‘z aksiyalarining professionallar tomonidan tashkil etilgan qimmatli qog‘ozlarning birja va birjadan
tashqari bozorlarida aholi o‘rtasida joylashtirilishi tugallanganidan keyin amalga oshiriladi. XIFlar o‘z
faoliyatida investitsiya fondlari uchun belgilangan cheklovlarga amal qiladi.
XIFlarini tashkil etish va ular faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlari. XIFlar muassislarining soni
kamida ikki nafar shaxsdan iborat bo‘lishi kerak. Yuridik va jismoniy shaxslar, shu jumladan, ustav fondida
davlatning ulushi 25 foizdan kam bo‘lgan korxonalar XIFning muassislari hamda aksiyadorlari bo‘lishi
mumkin. XIFning ustav fondi faqat pul mablag‘larini kiritish hisobiga shakllantirilishi lozim, bunda
muassislar ustav fondi qiymatining 100 foizini davlat ro‘yxatiga olingan kundan boshlab 30 kundan
kechiktirilmagan muddatda to‘lashga majbur.
Xususiylashtirish investitsiya fondlari faoliyatining muhim xususiyati shundan iboratki, hisob-kitob
raqamlari bo‘yicha bank operatsiyalari boshqaruvchi kompaniya tomonidan faqat XIFning mablag‘laridan
maqsadli foydalanganligini tasdiqlovchi Markaziy depozitariy vakilining roziligi bilan amalga oshirilishi
mumkin.
XIFlar aksiyalarining birlamchi joylashtirilishida ular fond do‘konlar va boshqa sotuv shohobchalari
orqali 100 so‘m nominal qiymat bo‘yicha sotiladi. Birlamchi joylashtirish chog‘ida O‘zbekistonning har bir
fuqarosi XIFlar aksiyalarini nominal qiymati bo‘yicha xarid qilish huquqiga ega. Amalda to‘langan ustav
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.