Toshkent moliya instituti
Banklarni kartochkalar bilan ishlash faoliyatini takomillashtirish bo’yicha
Yüklə 1,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Banklarni kartochkalar bilan ishlash faoliyatini takomillashtirish bo’yicha
kuyidagi chora va tadbirlarni ko’llash maqsadga muvofiq bo’ladi:
iqtisodiy mexanizmlarni ko’llash;
kredit mexanizmiga ega bo’lgan kartochkalarni kengaytirish;
korporativ kartochkalarni kengaytirish;
18 Ma’lumot www.xb.uz saytidan olingan. 52
iste’mol kreditini kartochkalar orqali amalga oshirishni takomillashtirish; Uzbekistonda Milliy bank sum plastik karptochkalari dastlabki emistent bulib,u mazkur tizimni 1996 yildan beri kullamokda. Tulov vositalarini tatbik etish siyosatining asosiy yunalishlaridan biri smart kartochkalari texnologiyasiga karatilagan bulib, Respublikada kartochkalarning asosiy
kismi smart
kartochkalarini tashkil etadi. Smart kartochkalari shaxsiy kompyuterga mos xolda xisob-kitoblarni amalaga oshirish imkoniyati bulgani uchun bu tulov vositasi kartochkalar tizimidan farkli ravishda bir kator afzaliklariga ega bulib,ingilizcha «smart» suzidan intelletual mantik degan ma’noni anglatadi. Xozirgi tatbik etilayotgan smart kartochkalari imkoniyatlari 1990 yillar shaxsiy kompyuter imkoniyatlariga teng bulib, tulov operastiyalarini o’tkazish xavfsizligini beradi. Smart karta mukammal tulov vositada xisoblanib , «elektron xamyon» vazifasini bajaradi. Elektron xamyoni – jismoniy shaxslarning kartochkasi bulib, undan foydalanishi uning egasiga plastik kartochkasidagi koldik mablaglar doirasida tovarlar,ishlar ,xizmatlarga xak tulash yoki nakd pul mablaglarini olishga imkon beradi. Smart kartalarning yana bir imkoniyati shundaki,bir elektron kartochkada bir necha valyutadagi elektron xamyonlar joylashgan bulishi mumkin smart kartalardan foydalanish iktisodiy samarasi kuyidagilardan iborat: 1) Nakd pul sifatida ishlatish 2) Xar bir tarkibiy kism uchun nazorat 3) Kreditni kiska vakt ichida takdim etishni takommilashtirish va ularning nazorati 4) Tulov aylanmasida nakd pulsiz xisob-kitoblarning kullanilishi, eng avvalo xisob-kitoblarning tezlashishiga olib keladi. 5) Xujalik yurituvchi sub’ektlar urtasidagi iktisodiy alokalarni mustaxkamlaydi 6) Ishlab chikarilagan maxsulotning realizastiyasini tezlashtiradi 7) Iste’molchilar extiyojini kondirishda kulayliklar tugdiradi 8) Smart kartalarni kup soxalarda ishlatishimkoniyati chegarlanmaydi 9) Muomaladagi nakd pul massasi kiskaradi 10) Inflyastiya jarayonining sekinlashuviga olib keladi
53
Xozirgi kunda Milliy
bank , Asaka bank, Agrobank, Ipoteka bank,O’zsanoatqurilish bank, Xalk bank va Aloqa banklari tomonidan milliy valyutadagi sum-plastik kartochkalar emissiya qilinmokda. Xozirgi kunda Respublikada barcha emissiya qilinayotgan kartochkalar debet xarakteriga ega bulgan kartochkalardir. Debet kartochkalari orqali operastiyalar frydalanuvchi xisob varag’idagi mablag’lar doirasida amalga oshiriladi. Kredit kartochkalari egasiga esa uning emistent bilan tuzilgan shartnoma shartiga muvofik emistent tomonidan berilgan kredit liniyasi mikdoridagi operastiyalarni amalga oshirish imkonini beradi. Kartochka egasiga kredit kartochkalarning afzalligi ravishida ,lekin bu emistent uchun kredit qaytmasligi bilan boglik xatarlarni kelib chiqish va mazkur kredit mablaglarini qaytarilmasa,bank emistent daromadiga ta’sir kursatadi.Respublikada DNET va FAN CHIP texnologiyasi bank kartochkalari bilan xisob-kitob kilish buyicha bir nechta tizim yaratilib ishga tushirilgan. Bu tizim 600 mingga yakin kartochka emissiya qilgan. DNET tizimidagi kartochka tizimlari Uzbekiston banklari assostiyasiyasi xuzuridagi banklaro innovastiya kompaniyasi xizmat kursatadigan yagona emissiya prostessi markaziga ega.
Yüklə 1,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|